Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Atë mbrëmje pranvere isha tepër i lodhur. Sa hyra në shtëpi mbylla celularin dhe u shtriva në krevat, pa komunikuar me njeri. Gjumi më zuri menjëherë si me magnet. Të nesërmen, kur u ngrita, koka më dukej e rëndë si vare. Hapa celularin. Menjëherë ndjeva sinjalin e mesazhit. Kërkova menjëherë rubrikën te leximi i mesazheve dhe lexova me një frymë: “Berti, të mora në telefon mbrëmë, por e kishe fikur. Takohemi në orën 08.00 te stacioni, Akademia (Athinë), te stacioni i autobusit 103. Afrimi”. – Nuk më mbeteshin as 25 minuta kohë. Ishte ditë e diel Marsi, e diela e dytë. U bëra gati ngutshëm, ashtu si munda, dhe u nisa për te vendi i takimit…Kur mbërrita, Afrimi, me një paraqitje të jashtme të shkujdesur, (jashtë natyrës së tij), rrinte ulur te stoli i stacionit me bërryla të vendosur mbi gjunjë dhe mollëzat e duarve në nofulla. “Diçka i ka ndodhur”, thashë me vete. Sa zbrita nga autobusi ai u ngrit dhe më përqafoi me lot në sy. -Ç’ke? Si është puna që je katandisur kështu?!,-i them i tronditur. -Hajde të pimë një kafe afër, e të them se çfarë kam,- më tha. U ulëm në lokalin më të afërt dhe porositëm unë çaj dhe ai kafe. -Hë, fol! Tregomë se s’duroj dot më,- i thashë. -Ç’është kjo jetë,- tha dhe tundi kokën.- Flluskë sapuni është,- dhe psherëtiu. Tashmë lotët nga sytë nuk mundi t’i mbante. Më çoroditi fare. Ai e kuptoi ankthin tim dhe filloi të fliste sërishmi me një zë… -Mbrëmë më vdiq gjyshja… -Si, vdiq gjyshe Afërdita?! S’mund ta besoja. Kisha vetëm një javë pa e parë. Ajo më donte njëlloj si Afrimin. Kështu më thoshte sa herë shkoja për vizitë dhe fillonte të më pyeste ç’farë kisha shkruar, si shkonin punët nga Shqipëria… – -Rrofsh, more djalë. Rrofsh. Behari erdhi. Është shumë afër, shumë…Duke parë gjendjen e saj, shkova të marr në telefon Artanin, doktorin, shokun tonë. Nëna dhe babi rrinin si të ngrirë. Pa arritur te telefoni dëgjova: -Bir, vendosëm një kasetë me këngë polifonike.. Dua ato këngë që më shërojnë,- më tha me gjysmë zëri. Vura në magnetofon një nga kasetat me këngë të zgjedhura polifonike që i kishe sjellë ti në Janar (2000). Kur në dhomë u përhapën tingujt e parë të polifonisw , ajo buzëqeshi. Sa e bukur m’u duk ato çaste. Për disa sekonda buzëqeshja dhe shkëlqimi i syve i jepnin asaj fytyre një pamje engjëllore. Pastaj diçka belbëzoi dhe pas 5-6 sekondash mbylli sytë… U afrova t’i dëgjoja frymëmarrjen. Fillova ta qëlloja në fytyrë por më kot… Kur erdhi Artani asaj ende nuk i i kishte ikur buzëqeshja dhe kënaqësia nga fytyra për lajmin e mirë se në verë do të shkonim në Shqipëri. Magnetofoni ende përhapte tingujt e një kënge polifonike… Ishte dëshira e saj të mbyllte sytë duke dëgjuar një këngë polifonike shqiptare. “Kënga polifonike është bashkimi i magjisë së tingullit me magjinë e fjalës”, më thoshte. Pa këto këngë populli do dukej si pa zë dhe pa fjalë. Kënga polifonike është memoria e gjallë e një kombi, ajo përbën themelin e historisë e transmetuar në shekuj. Ndërsa në emigracion, kënga polifonike është ruajtja dhe ndërgjegjësimi i identitetit kombëtar. Vallë a i dëgjonte ajo tani tingujt e atyre këngëve që vazhdonin ende të përhapeshin siç i donte ajo, në hapësirën e dhomës së një shtëpie të marrë me qira në Greqi, 700 km larg shtëpisë së saj në Tiranë? Ajo mbylli sytë nën tingujt e këngës polifonike që i donte dhe i barazonte me atdheun dhe me ëndrrën se së shpejti do të shkonte në Shqipëri. Albert Zholi Athinë, 16 Mars 2000
A. Zholi: Portat e hallit
Nga lindja gjer tek vdekja njeriu udhëton nëpër portat e hallit… Sa del nga një portë halli hyn tek porta tjetër. Hyn pa trokitur se ato janë të hapura në dy kanatet e padukëshme…
Dhe nga njëra portë tek tjetra, njeriu shpreson e shpreson për t’i dhënë fund asaj udhe të paudhë, por asnjëherë nuk e sheh dot fundin.
Edhe portën e vdekjes e gjen hapur … Hyn edhe atje pa trokitur për të vazhduar udhën e pasjetesës.
Deri në cilën portë ke arritur o njeri ?!
E gjen gëzimin duke ecur nëpër portat e hallit ?!
Pa kaluar në ato porta nuk e kupton jetën ?!
Si?
E gjithë jeta është HALL?!
Hall që jetohet?!…
Deri në cilën portë të hallit ke arritur o njeri?!
“…ARAT PO I LËNË, PO MARRIN KURBETIN, CA MALLKOJNË TOKËN, CA MALLKOJNË SHTETIN…”
Është një orkestër e vogël me katër vetë. Këndojnë dhe u bien veglave muzikore, duke i rënë cep më cep lagjeve të Athinës. Por më shpesh i gjen nën këmbët e Akropolit e në lagjen “Plaka”, ku i gjetëm edhe ne për herë të parë …
Sa I dëgjuam, menduam se ishte ndonjë kasetë me këngët e njohura përmetare. Së bashku me një shokun tim, i afruam këmbët andej nga vinte ëmbëlsia e atyre këngëve…
Ata të katërt ishin pranë murit të një ndërtese. Të katër esmerë, nga ata stërnipërit e muzikantëve, që solli Pirroja i madh nga Egjipti, që në Përmet e gjetkë u bënë djep- kënge. Sikur ishin vëllezër ngjanin. Klarinetisti ishte pak më i shkurtër …U binin veglave dhe këndonin sic bëjnë grupet e herëshme përmetare, sidomos ai më famozi, grupi i Laver Bariut. Ia kishin marrë vence një kënge të vjetër, sikur të ishin në grykën e Këlcyrës e jo në këmbët e Akropolit:
“Në qivur të shtrinë,
Të veshën si nuse.
Sa hije të kishin,
Të shkretat baluke!
Rreth këngës grumbulloheshin e grumbulloheshin shqiptarë e turistë të ardhur ‘pranë bukurisë greke…Ne dëgjonim si pa marrë frymë e ata këndonin :
“…Te gorica plakë,
Po ta bëjnë varrë.
Pleqtë po rrëmojnë …
Beqarët po qajnë …
Edhe ne na mori kënga dhe thoshim nëpër buzë :
“Pleqtë po rrëmojnë/Beqarët po qajnë …
Disa turistë nordikë, kështu dukeshin nga trupat e gjatë e nga tiparet e theksuara të bardha, sic i themi ne shqiptarët “të shpëlarë”, hodhën disa monedha në kapakun e violinës dhe ngatërruan disa fjalë, që donin të thoshoshin, “tjetër..tjetër”
Aq donin ezmerët:
“…Kishe dalë e rrije, afër trëndafilit,
Të digjej jeleku, nga zjarret e gjirit…”..Ah..zjarret…
Bravoo, bravoo!-folën dy nga “të shpëlarët”…
Neve sa nuk bëheshim me krahë nga gëzimi e krenaria. Në ato caste
mu kujtua një thënie e një filozofi: “ Popujt që kanë këngë të bukura, kanë të ardhme …” E kujtova këtë thënie dhe psherëtiva. “Ku është e ardhmja e këtijë populli këngëbukur si i yni?!!…” dhe shoh me keqardhje bashkëatdhetarët e mi të ikur tufa-tufa, nëpër udhët e botës…. Dhe këngëtarët derdhnin shpirtin e tyre në këngë për të kënaqur zotërinjtë portë më portë e lagje më lagje. Dhe ata si ta kishin lexuar dhimbjen time, ia morën një këngë tjetër: Një këngë të dhimbëshme kurbeti:
“…C’ka që s’mbin bari në qafë ?
Nga lotët që derdhnin gratë !
Marrin rrugën e kurbetit
Dhe s’e dimë c’vjen prej detit ?
Rruga jonë, dreq o rrugë,
Zgjatet për një copë bukë…”
Një vogëlushe u lëshua nga dora e nënës dhe i dhuroi një trëndafil të kuq atij me klarinetë qe po e magjepste kete kenege. Klarinetisti e vuri karafilin diku, aty nga qante klarineta : “…Djemtë e burrat tanë, shpirt e zemër vrarë,
Arat po i lënë pa i hedhur farë.
Arat po i lenë po marrin kurbetin,
Ca mallkojnë tokën, ca mallkojnë shtetin…”
Ikëm me dhimbjen e gëzimit, që na kish mbushur shpirtin dhe na derdhej si kënga pambarim e katër esmerve.
Athine 1994
