Shtegtimi i fundit i Joakimofisit I

09/08/2020 Kultura

Tema të tjera...

Jeta është aq sa shkëlqimi i një xixëllonje natën.

Është shfryrje e një bizoni në dimër.

Është një hije e vogël, që vrapon mbi bar dhe humbet me perëndimin e diellit.

CROWFOOT, udhëheqës indian (1821-1890)

Në agun e hershëm të mëngjesit ishte zgjuar nga gjumi. Kishte ëndërruar shkëputjen e një meteori dhe pa vonuar niset në drejtimin e paracaktuar. Nuk qe përshëndetur me asnjërin prej anëtarëve të familjes. Të gjitha punët i kishte rregulluar me kohë, secilën në vend të vet.

Në kompjuter kishte lënë porosinë e fundit. Pasi të përhapej lajmi për zhdukjen, dikush do të kujtohej ta hapte kompjuterin.

Tekstin lamtumirës e kishte shkruar thjesht.

Mos më kërkoni! U ktheva në gjirin e tokës, në një vend ku kurrë nuk do ta gjeni trupin tim. Mos hapni ditë të ngushëllimeve. Pajtohuni me fundin tim ashtu sikur pajtoheni me muzgun e ditës në mbarim! Joakimofisi…

Me vete kishte marrë vetëm një shishe ujë të burimit nga kroi ku kishte pirë ujë për herë të parë në jetë. Nga arka e kursimeve kishte marrë vetëm aq të holla sa për ta paguar taksistin, i cili do ta çonte deri rrëzë malit Aton.

Pas disa orë rrugëtimi nëpër një terren tejet të papërshtatshëm, arrin afër vendit të caktuar.

Në malin Aton kishte mbetur i vetmuar. Depërton në majën më e lartë të malit në tërë rajonin e vargut shkëmbor e të përthyer. Disa herë kishte kaluar andejpari, gjithnjë vetëm, pa praninë apo shoqërimin e askujt. Po bënte rrugëtimin e fundit në jetë, duke ecur këmbë, dalëngadalë. Një plak i çuditshëm, që po rrugëtonte drejt ngujimit me vetë dëshirë në katakombin, që e kishte sajuar disa vjet më parë. Çdo hap ishte i fundit, sepse kurrë më nuk do të kthehej prapa. Edhe pse i moshuar, edhe pse tejet i vendosur për të mos u prapakthyer, ndiente në shpirt një zbrazëtirë dhe kishte çaste kur mendonte se nuk kishte vepruar drejt. I dukej sikur i kishte tradhtuar të gjithë: bijtë, bijat, nipat e mbesat. Por nuk e kishte tradhtuar veten. Ditën e fundit të jetës donte ta kalonte vetëm. Nuk e duronte dot shtratin, mundimet, vuajtjet, mjekët, barnat, injeksionet, nuk e duronte gazepin e njeriut, që shtrihet në shtrat për të vdekur. Nuk i duronte dot brengat e shqetësimet, që do t’ iu shkaktonte të gjithëve. Nuk kishte më asnjë fije dëshire për jetë. Shumë prej synimeve jetësore nuk e kishte realizuar, ose i kishte realizuar krejt nga pak, andaj edhe kishte vendosur, që ditën e fundit të jetës ta kalonte me vetveten, në humbëtirat e malit Aton.

***

Gjethet e lëbyrura po binin me shumicë nga degët e lisave prej fuqisë së një ere të ftohtë që frynte nga veriu. Ushtima gjëmuese e pyllit të dendur, të cilin po e përshkonte pamëshirshëm era e fortë, sikur njëzohej në timbrin e një melodie të përmallshme indiane, herë-herë të shkëputur. Ecte në drejtim të erës dhe trupin ia kaplonin mornicat e vdekjes. Nuk kishte më gjak të mjaftueshëm nëpër deje për të përballuar rrymimin e pamëshirshëm të erës. Degët e ahut shekullor nga furia e erës shtriheshin e përdridheshin si zvarranikë, që ikin nga fluturimi i rrëmbyeshëm i shqiponjës. Fuqia e erës në ato maja malesh, ku po shtegtonte Joakimofisi plak, ishte aq e fortë, sa shpeshherë mbahej për degë të shkurreve, nga frika se mos po e përplaste era. Disa herë qe strukur në shkurret e dendura, të cilat i kishte përlarë furia e jashtëzakonshme.

Rrëzë një roge të zhveshur qëndronin të hutuara dy drenusha motake, të cilat mbase kishin ndaluar për të pritur, derisa të pushonte era-uragan. Edhe një breshkë e moçme, nga ato që jetojnë gjatë, kishte futur kokën në mburojën e vet ashtore, duke pritur se ç’ do të ndodhte me atë erë të rrëmbyeshme, së cilës duket se ia kishte frikën dhe qe strukur, instinktivisht, nga droja se mos po e godiste ndonjë gur i rëndë, apo ndonjë lis i thyer. Furia e erës në atë vend paralajmëronte prishjen e motit dhe fillimin e acarit dimëror. Duke soditur vendin e lartë ku kishte shtegtuar, një drithërimë frike ia kaploi tërë qenien.

Ishte dita e fundit e jetës.

Rruga e pa kthim drejt vdekjes së sigurt.

Trupi sikur po i mpihej, ndërsa i bënte hapat duke peshuar herë në një anë, herë në tjetrën, sikur i dehur.

Fuqia po e tradhtonte, në kohën kur duhej të bënte edhe më shumë se një orë deri te guva varrore, të cilën e kishte sajuar shumë vjet më parë, dhe ku synonte të futej për ta pritur vdekjen.

E sillte në kujtesë kohën kur si fëmijë turrej vrap në drejtim të kundërt të erës. Fytyra i përskuqej si flakërimë zjarri nga vrapimi, por nuk dinte të ndalonte. Vraponte i lirë, i papengueshëm nga bregu në breg, duke soditur bukuritë magjepse të natyrës hirëplote. Dhe, aq shpejt kishte kaluar jeta. Kishte kaluar ashtu sikurse era gjëmimtare që po i sulmonte pamëshirshëm bjeshkë e vërri të Vargmaleve Aton.

Por tani ishte ndryshe.

Zemra nuk ngazëllehej më.

Asgjë nuk kishte mbetur, përveç dromcave të kujtimeve që i shpërndaheshin pa cak, sikur ngjyrat në kaleidoskopin e fëmijërisë. Tërë e kaluara kishte tretur në ca kujtime malli. E shihte veten tek bridhte maleve. Sillte në kujtesë dromca nga jeta në qytetin Prishaton. Koha e kaluar nëpër burgje, puna e mundimshme gjatë tërë jetës, burgu shumëvjeçar, kthimi në familje, puna fizike në ndërtimtari e zdrukthëtari, lufta për çlirimin e Atatonit, zëri i lirisë, jeta skëterrë në skamje, bredhjet, kotësitë, përpjekjet për të ndriçuar ndonjë ndodhi të së kaluarës, përpjekja për t`iu bërë mirë të gjithë atyre që arrinte, kur kishte me çka t’iu bënte mirë, përpjekja për t`u kthyer në truallin e vendlindjen e tij të dashur, përpjekje e pasuksesshme për tu vendosur me kohë në atë copë vendlindje, të cilën nuk e donte më askush, por edhe atij sikur ia kishin ndaluar kthimin.

Me vite të tëra kishte menduar të ndërtonte një piramidë në Lajthatonin e moçëm, një piramidë të thjeshtë prej guri, ku do të ngujonte eshtrat e vet, por nuk arriti. Askush nuk i ndihmoi, askush nuk ia kuptoi dot brengat e jetës dhe dëshirat e zjarrta, të cilat tani po bëhej gati t`i merrte në jetën e përtejme, pa e realizuar as edhe një prej tyre.

Sa i mjerë i dukej vetja, sa i humbur dhe sa i pavlerë. Madje i bëhej se ashtu sikurse tërë jeta e kaluar edhe fundi nuk do të kishte më kurrfarë vlere. Krejt çka do të linte prapa do të ngelej enigmë, për të cilën mendonte se nuk do të gjendej njeri në botë që do ta zbërthente.

***

Në kohën e pjekurisë emocionale, intelektuale, Joakimofisi kishte hetuar se dispononte aftësi të jashtëzakonshme në vrojtimin dhe shpjegimin realist të fenomeneve. Të gjitha parashikimet i realizoheshin sipas simbolikës, të cilën e kishte koduar nga shpjegimi që iu bënte ëndrrave, por askujt në jetë nuk i kishte treguar, nga frika se e trajtonin të marrë, apo të shkalluar. Kishte paraparë burgun e gjatë, luftën për çlirimin e Atatonisë, flijimin e Njeriut të Madh, krimet e masakrat që do të bënin njerëzit e Sodomës së Karpateve, kundër njerëzve të urtë dhe të frikshëm të Atatonisë. Kishte ëndërruar Kaun e Hazdisur, që do të shkatërronte kullat binjake, një ditë para se të ndodhte sulmi në Jorkun e Largët.

Në mëngjes qe nisur drejt zyrës së Jorkut, në Prishaton për të treguar ëndrrën, por e merrte me mend se do të kishte pasoja më pastaj, sepse askush nuk do t’ i besonte parashikimit të tij të sinqertë. Në rastin tjetër, pas ndodhisë do të mund të akuzohej, se mbante lidhje me njerëzit e Kaut të Hazdisur. E dinte se do të ndodhte një tragjedi e rëndë, por ndërroi mendje. Të gjitha ëndrrat që i mbante mend dhe i trajtonte si antologjike, i shënonte në një fletore të vogël, sapo zgjohej në mëngjes. Në disa raste simbolika e deshifrimit e tradhtonte, sidomos atëherë kur nuk e shënonte ndonjë ëndërr, e cila i dukej e parëndësishme. Asnjë prej parashikimeve të tij nuk e kishte publikuar. Ndërsa gjatë tërë jetës kishte parashikuar po thuajse të gjitha kthesat shoqërore, historike e intelektuale të botës së tij autentike vrojtuese, si dhe të rrethit të gjerë ku jetonte.

Joakimofisi ishte njeri i pazbërthyeshëm, njeriu që kishte jetuar me frikë nga parashikimet e rreziqeve, njeriu që kurrë nuk e kishte bërë zap veten, deri në momentin e fundit të jetës, kur qe nisur në rrugën pa kthim drejt ngujimit në guvën fatale, në vetëzaptimin e fundit, në guvën, ku askurrë nuk do t’i gjendeshin dot eshtrat. I tillë kishte qenë fiksioni i tij jetësor.

Dhe krejt ai fiksion kishte bazë në një vegim që paralajmëronte vetëngujimin. Aty ku do të varrosej, pikërisht në eshtrat e tij do të depërtonte një kometë, e cila do t`i sillte fatkeqësi të madhe Atatonisë. Kometa duhej të kishte diçka nga ADN-ja e tij dhe tani ishte duke fluturuar drejt cakut. Duke qenë se i besonte parashikimit dhe fiksionit, ishte larguar nga vendbanimi, me qëllim që zbrazja e kometës të ndodhte në malin e pabanuar me njerëz. Maja e malit Aton ndodhej larg të gjitha vendbanimeve. Goditja e kometës do të ndodhte vetëm 18 orë pas vdekjes së tij. Kështu kishte bërë llogarinë matematikore, të cilës edhe i besonte me gjithë mend, meqë iu kishte bërë fiksion. Andaj duhej të shpejtonte për t`u futur sa më parë në guvën e tij, në varrin e tij misterioz.

Në kohën kur po ngjitej korijeve të fundit të monopatit të zhveshur, dëgjon një ulërimë ujqish, pikërisht në malin përballë honit të majës Anaton. Ai, qysh moti e kishte vrarë pjesën e vet të ujkut. Mbase pikërisht për atë edhe kishte jetuar njëtrajtshëm, si njeri i butë, të cilin nuk e kuptojnë dot shumica e njerëzve, që kanë në vetvete ujkun, jo gjithherë të lidhur në zinxhirë. Të paktën të mund të futej në shpellë, atje ku e kishte sajuar në fshehtësi vrimën dhe kthinën e fshehtë disa vjet më parë. Edhe pse kishte vendosur të vdiste, në mënyrën sikurse e kishte paraparë para shumë vitesh, nuk donte që në momentet e fundit të jetës të bëhej pre e ndonjë llave ujqish, apo e ndonjë ariu të uritur.

Kthinën gurore e kishte punuar njëzet vjet më parë, në fshehtësinë më të madhe. Askush nuk e kishte parë dhe nuk kishte njeri të gjallë që do ta gjente atë vend, meqë nuk i kishte treguar askujt. Joakimofisi gjatë tërë jetës kishte vepruar tinëz. Kishte trashëguar diçka nga të parët, mbase nga Teofilatoni, i cili në çastet e fundit të jetës qe mbyllur në një shpellë të vendlindjes. Vetëm gjyshi i tij, Emianofisi, dinte për tragjiken e Teofilatonit. Vetë kishte zbuluar fshehtësitë, dhe tani po përgatitej të ngujohej në fshehtësirën e fundit.

Tërë mund e djersë kishte arritur te deriçka e banesës së fundit, në monopatin e parë të malit të zhveshur, në vargmalet Aton. Tek-tuk dëgjonte ndonjë krrokamë korbatke, e cila mbase edhe kishte vonuar në shtegtimin e vet pa cak, dhe tani po bëhej gati të ikte diku para dimrit. Ndonjë trishtil i vetmuar fluturonte rrëmbimthi, duke prerë ashpër ajrin. Në shpatin përballë here-herë dëgjonte ulërimën e ujqve të uritur, një ulërimë e gjëmë e çuditshme. Dhe ulërima e tyre më tepër dukej se ishte vajtim pikëllues dhe protestë kundër krijuesit, sepse ujqit mund të jetonin vetëm nga gjahu mbi qeniet më të dobëta. Ndërsa, Hyji, njeriut i kishte dhënë dhunti aftësinë për krijimin e mjeteve për jetë, por ai kurrsesi nuk i kishte flakur tutje veset e ujkut… Të tillë, njerëz me vese ujqish, paksa të zbutur, kishin qenë edhe banorët e hershëm të Amerikës, njerëzit e dashuruar në tokën dhe frytet e saj jetëdhënëse, para se të shfaroseshin nga njerëzit e bardhë:

-Ju ( të bardhët) më kërkoni ta lëvroj tokën.

-A duhet të marr një thikë dhe t’i shqyej gjirin nënës sime?

-Atëherë kur të vdes, ajo nuk më pranon në gjirin e amshimit.

-Ju më kërkoni të gërmoj në trupin e saj për të gjetur gurë.

-A bën të gërmoj nën lëkurën time për të kapur eshtrat e mi?

-E kur unë të vdes, ku do të futem për të rilindur?

-Ju më kërkoni ta pres barin për të bërë sanë.

Për ta shitur dhe për t u bërë si njerëzit e bardhë.

-Jo! Unë nuk i prej flokët e nënës sime! Kështu kishte thënë SMOHALLA, indiani hundë-shpuar, në kohën kur njerëzit e bardhë, në emër të Krishtit dhe të qytetërimit kishin shfarosur mijëra e miliona njerëz të racës autoktone në kontinentin e Amerikës.

***

Pas shumë orë rrugëtimi të ngadalshëm e shumë të mundimshëm, duke pushuar herë pas herë, Joakimofisi plak gjen vendin ku do të ngujohej përjetë në kthinën e gurit, të cilën e kishte sajuar në thellësinë e një shpelle. Tashmë po i dukej vetja si indian i vetmuar, si një Smohalla kokëfortë, i cili nuk kishte pranuar të bënte, si bënin të tjerët.

Kishte arritur në çastin kur duhej të lëvizte një rrasë jo aq të rëndë në një segment të caktuar, për të liruar vrimën e hyrjes.

Kthehet për ta parë për herë të fundit perëndimin e diellit. Sa kohë kishte jetuar dhe sa e sa herë e kishte soditur peizazhin magjeps dhe të trishtuar të perëndimit. Shkëlqimi i diellit, sa vinte e dobësohej, derisa më në fund tretet. Prapa mbetet vetëm drita e kuqërremtë, e cila po zbehej e po lëbyrej sikur vetë jeta e tij. Krejt e kaluara ishte përmbledhur në atë perëndim të diellit dhe në muzgun që po kaplonte monopatet e larta të malit Aton. Ndjeu dy pika loti që i buruan nga sytë…

Tërë bredhjet që kishte bërë gjatë jetës tanimë i dukeshin si defilime të një shiriti filmik të shkëputur e të vjetruar. Tek-tuk kujtesa nxirrte në sipërfaqe ndonjë detaj, që shuhej si puhizë fryme. Duke qëndruar i humbur dhe i tretur në atë skaj metafizik të malit Aton, kishte përjetuar një shtangim nervash, një bezdi shpirtërore, një ndjenjë trishtimi dhe mëkati, e cila mbase vinte edhe nga faji, që konsideronte se kishte bërë për herë të fundit në jetë, duke i tradhtuar të gjithë.

Zhdukja e befasishme, në familje dhe në rrethin më të gjerë, do të mund të keqinterpretohej në shumë mënyra. Për disa prej tyre ndiente keqardhje, për disa të tjerë as që mendonte. Shumë vjet më parë kishte vendosur, që në fundin e jetës të merrte me vete edhe misterin e zhdukjes. Për aktin e fundit dhe mënyrën e ngujimit, ai kishte lënë ca dromca të shkëputura shkrimore në veprat e tij me tematikë nga jeta e të parëve, por si duket askush nuk i kishte lexuar, por edhe nëse i kishte lexuar nuk i kishte kuptuar, ose nuk i kishte trajtuar seriozisht.

Kishte shtanguar para rrasës së gurit ku duhej të futej. Një vetëtimë flakëruese kishte përshkruar si korrent tërë vendin përreth. Pastaj kishte jehuar fuqishëm amplifikimi i një krisme shkundërmuese, që jehonte luginave dhe monopateve. Duart instinktivisht kishin lëvizur rrasën e hyrjes. Thith për të fundit herë ajrin e pastër të majës së malit Aton. Dy pika loti i rrëshqasin nëpër faqet dhe ndalojnë në leshrat e mjekrës. Nuk e merrte me mend se sa shumë ishte mallëngjyer në çastet e fundit, kur po bëhej gati të futej në botën e Hadit. Pa vonuar futet në kthinën e ftohtë të gurit. E kyç baterinë për të bërë dritë, derisa të mbulonte vendin e hyrjes me një sasi të madhe gurësh. Guva ishte rreth katër metër katrorë. Të tillë e kishte sajuar varrin për së gjalli. Aty do të kalonte deri në momentin kur dhembja, etja dhe uria do të bëheshin të padurueshme. Pastaj do ta pinte barin helmues, që e kishte përgatitur vetë nga barishtet, sipas recetës, të cilën në rini e kishte mësuar nga gjyshja. Ishte një ilaç me një shije specifike. Nuk ushtronte shumë ndikim, nëse konsumohej në një dozë gjysmë grami, ndërsa efekti i plotë arrihej duke pirë pesë gramë, aq sa kishte marrë me vete.

Struket në vendin ku kishte sajuar shtratin me dru bungu. Pi sasinë e fundit të ujit që kishte marrë me vete nga Kroi i moçëm. Baterinë e vogël të xhepit, e cila ishte në të mbaruar të ndriçimit e kthen përmbys. E hap kapakun e arkivolit, futet në të dhe e tërheq pjesën e sipërme. Në terrin e zi të nëntokës ku qe vetë ngujuar nuk shihte më asgjë. Lodhja e kishte mbërthyer bashkë me ndjenjën e fatalitetit. Më në fund kishte arritur të realizonte në përpikëri skenarin për ditën e fundit të jetës. Ende kishte impulse jete, edhe pse lodhja nga rrugëtimi i gjatë e kishte dërrmuar. Fut dorën në xhepin e vogël të këmishës, merr ampulën dhe pi sasinë e parapërgatitur të helmit, të cilin e quante “lëngu i përjetësisë”, vë duart në gjoks njërën mbi tjetrën dhe fillon meditimin e fundit. Helmi me të shpejtë kishte filluar ndikimin. Ndihej i lehtësuar nga dhembjet, por diçka fatale e ngulçuese e shtrëngonte në gjoks. Fryma po i merrej, ndërsa këmbët dhe duart i kishin vdekur. Po tretej më shpejt sesa kishte menduar.

Në çastin e fundit, ku po lëshonte sasinë e ajrit të thithur, iu kishte dukur sikur diçka iu kishte këputur mu në zemër, diçka mes imagjinatës dhe realitetit…

( Anonimusi Anonim…)