Humbja nga talebanët është mjaft e keqe, por dorëzimi i Afganistanit në duar të një përzierje nxitëse të ekstremistëve – talebanët, Al Kaeda, rrjeti Haqqani dhe ISIS – minon qëllimet e SHBA kundër -terrorizmit.
Kur Shteti Islamik sulmoi Irakun në maj 2014, Forcat irakiane të Sigurisë ikën pa luftë, duke braktisur armët më të fundit të grupit terrorist. Pushtimi i fundit i Afganistanit nga talebanët ndoqi një model të ngjashëm. Forcat e Armatosura të Afganistanit u dorëzuan me pak rezistencë. Ndërsa forcat amerikane dalin plotësisht nga Afganistani më 31 gusht, administrata e Biden përballet me pyetje shqetësuese në lidhje me antiterrorizmin dhe sfidat e sigurisë kombëtare nga fuqitë e mëdha.
Përvoja në Irak është udhëzuese
Shtetet e Bashkuara tërhoqën forcat nga Iraku kur administrata Obama nuk arriti të negociojë një Marrëveshje të Statusit të Forcave me qeverinë irakiane në 2011. Megjithëse Shtetet e Bashkuara shpenzuan 25 miliardë dollarë për ndihmë të sigurisë midis viteve 2005 dhe 2013, garnizoni i Mosulit u pushtua me disa qindra Luftëtarët e ISIS. Forcat e Sigurisë Irakiane dorëzuan 2,300 Humvee, si dhe tanke, artileri, obutistë dhe municion. ISIS u rrit duke çliruar xhihadistët nga burgjet lokale dhe u pasurua duke bastisur bankat vendase dhe pengje shpenguese. Gratë lokale u caktuan si nuse xhihadiste, shumë prej tyre me dhunë.
Në vitin 2014, Presidenti Obama rishpërndau trupat amerikane për të parandaluar që Iraku të bëhej një shtet i dështuar dhe një parajsë terroriste. Ai autorizoi një forcë të mbetur për të këshilluar, ndihmuar dhe mbështetur luftën kundër ISIS. Milicitë kurde në Irak dhe Siri ishin jetike për fushatën kundër terrorizmit.
Ashtu si Forcat e Sigurisë Irakiane, ushtria afgane ishte më e madhe dhe e pajisur më mirë se talebanët. Megjithëse Shtetet e Bashkuara shpenzuan 83 miliardë dollarë gjatë 20 viteve, kryeqytetet krahinore në të gjithë Afganistanin ranë me radhë. Tërheqja e njoftuar e forcave amerikane krijoi një ndjenjë të pashmangshmërisë për pushtimin e talebanëve, por pak e prisnin që kjo të ndodhte kaq shpejt.
Sulmi i javës së kaluar në aeroportin e Kabulit nga ISIS-Khorasan, dega afgane e Shtetit Islamik, vrau 13 pjesëtarë të shërbimit amerikan dhe shumë afganë. Priten më shumë sulme; ISIS-K është një rrezik i qartë dhe i pranishëm si për Shtetet e Bashkuara ashtu edhe për talebanët.
Presidenti Biden mbetet i angazhuar për t’i dhënë fund “luftërave përgjithmonë”. Humbja e luftërave është e çrregullt. Tërheqja e forcave amerikane dhe aleatëve të tyre ishte e prirur të ishte kaotike.
Shtetet e Bashkuara fillimisht pushtuan dhe Afganistanin në 2001 për t’u mohuar radikalëve islamikë një strehë nga e cila ata mund të sulmonin Shtetet e Bashkuara. Kritikët thonë se 20 vitet e fundit në Afganistan kanë qenë të dështuara. Ata ankohen për 2 trilionë dollarë të shpenzuar për ndërtimin e kombit dhe rënien e Forcave të Armatosura Afgane.
Humbja nga talebanët është mjaft e keqe, por dorëzimi i Afganistanit në një përzierje nxitëse të ekstremistëve – talebanët, Al Kaeda, rrjeti Haqqani dhe ISIS – minon qëllimet e SHBA kundër -terrorizmit. Siguria kombëtare gjithashtu sfidohet nga shtetet armiqësore të vijës së parë si Kina dhe Rusia.
Në një rajon ku “armiku i armikut tim është miku im”, Shtetet e Bashkuara dhe talebanët kanë gjetur kauzë të përbashkët në konfliktin e tyre me ISIS. Të paktën tani për tani, talebanët janë të domosdoshëm, duke punuar në perimetrin e jashtëm të aeroportit të Kabulit, duke kontrolluar evakuuarit e mundshëm për dokumente dhe armë, dhe duke bërë të mundur largimin e afganëve me viza të veçanta emigruese pas përfundimit të afatit.
Diskutimet taktike po vazhdojnë. Drejtori i CIA -s William J. Burns u takua me talebanët javën e kaluar dhe gjenerali Kenneth F. McKenzie Jr., i cili drejton Komandën Qendrore, është në kontakt të rregullt me udhëheqjen talebane. Aktualisht, pragmatizmi po provohet më i fuqishëm sesa ankesat historike.
Talibanët dhe Shteti Islamik janë armiq për cdekje. Megjithatë, Shtetet e Bashkuara nuk mund të mbështeten te talebanët – një grup terrorist – si përfaqësuesi i tyre kundër terrorizmit. Afganistani nën sundimin taleban mund të bëhet përsëri një pikë nisjeje për operacionet terroriste.
Çfarë mund të bëjnë Shtetet e Bashkuara për këtë?
Rrjetet e inteligjencës njerëzore do të shemben kryesisht pasi Shtetet e Bashkuara të tërhiqen. Rindërtimi i rrjeteve burimore do të marrë besim dhe kohë. Ndërtimi i besimit është i vështirë, por i nevojshëm.
Përgjimi elektronik mund të përdoret për nisjen e vrasjeve të synuara. Mjetet ajrore luftarake pa pilot ruajnë një aftësi mbi horizontin. Sulmet me dron kundër planifikuesve të ISIS-it të sulmit në aeroportin e Kabulit u bazuan në përgjimet e komunikimeve të ISIS-K.
Ndryshe nga situata në Irak, Shtetet e Bashkuara nuk do të kthehen në Afganistan. Operacionet do të organizohen në distancë. Shtetet e Bashkuara po negociojnë në mënyrë aktive bazat e dronëve në Azinë Qendrore, të cilat Rusia i kundërshton. Derisa të arrihen marrëveshjet dhe të krijohen baza të reja, dronët do të lëshohen nga anijet në Gjirin Persik.
Lufta kundër terrorizmit nuk është një ngjarje. Ajo ësgtë një proces që kërkon durim dhe fleksibilitet. Për të çuar përpara sigurinë kombëtare amerikane, aktivitetet e ardhshme duhet të fokusohen ngushtë në antiterrorizëm-jo në ndërtimin e kombit.