Kronikë e aktiviteteve me rastin e përurimit në Durrës, të librit, “Pranvera shqiptare e Moisiut” vepër e studiuesi, Isak Gutaj

13/04/2022 Kultura

Tema të tjera...

Hapja e aktivitetit- Venera Alliaj (Mr. Sc.Venera, nuk i shenon gradat shkencore…)

I uroj mirëseardhjen studentëve të Departamentit të Shkencave Politike, Së dyti falenderoj z. I Guta që na mblodhi sërish me krijimtarinë e tij duke i qëndruar besnik deri në fund figurës së të madhit Aleksandër Moisiu.

Falenderoj dhe i uroj mirëseardhjen Hamdi Hysuka, kryeredaktor i gazetës Mati.

Aktiviteti i sotëm për të cilin jemi këtu, zë një vend të veçantë në këtë drejtim, jo vetëm sepse është duke u mbajtur në këtë muaj të jashtëzakonshëm kujtese dhe krenarie kombëtare, por dhe sepse shkon mbrapa në histori, duke shpalosur në mënyrë krejt të veçantë jetën dhe veprimtarinë e Aleksandër Moisiut.

Moisiu u njoh kryesisht para fillimit të Luftës e Parë Botërore si një nga aktorët më të mëdhenj në hapësirën gjermanofolëse. Moisiu vlerësohej shumë nga publiku i tij për shkak të zërit të tij të bukur si dhe për angazhimin e tij emocional. Moisiu ishte një nga interpretuesit më të shkëlqyer të Hamletit të Shekspirit,  Shumë rrugë dhe institucione janë emërtuar me emrin e tij në vendin tonë, si: Shkolla e aktrimit në Tiranë, Universiteti i Durresit, Shkolla e mesme e pergjithshme në Kavajë dhe teatri i Durrësit . E kështu me radhë. Në Vienë, një rrugë pranë Danubit i është vënë emri i Moisiut. Në një lulishte pranë saj, në vitin 2005, është vendosur busti i Aleksandër Moisiut, vepër e skulptorit shqiptar Qazim Kërtusha. Për jetën dhe veprimtarinë e tij janë botuar disa libra nga autorë dhe studiues shqiptarë si: Vafsi Seamini ( që në kohën e mbretërisë), i cili është i pari që ka shkruar dhe botuar mbi këtë figurë; Selman Vaqarri pas çlirimit në vitin 1957; Bardhyl Kosova; Vangjel Moisiu i cili ka bërë një hulumtim shumë të gjerë mbi Aleksandrin, që përveç se librave në shqip, libri i fundit është botuar në gjuhën angleze dhe italiane, mbështetur nga UNESCO. Por Guta, për afro 45 vite studioi dhe e plotësoi më së miri figurën e të madhit Moisi.

Tashmë është e njohur nga të gjithë se Aleksander Mojsiun janë përpjekur ta privatizojnë shumë shtete europiane. Italia i dha edhe nënshtetësi në momentet e fundit të jetës së tij, ndërsa Shqipëria për fat të keq nuk e bëri. Është shumë domethënëse një deklaratë e Moisiut, ku ai thotë: “Gjaku im i përket origjinës shqiptare dhe origjina është ajo që thotë fjalën e fundit. T’i shikosh shqiptarët në jetë, duken si njerëz shumë të qetë, por gjithë ajo qetësi shndërrohet në fuqi luani, e s’ka zot që i mban nëse dikush i prek në sedër dhe në të drejtat e tyre”.

Në veprat e Isakut ngrihet zëri për t’i kujtuar të gjithëve se duhet vepruar, për të përjetësuar këtë shqiptar të madh të artit, i cili asnjëherë jo vetëm nuk e vuri në diskutim origjinën e tij, por kudo që shkoi dhe luajti nëpër botë fliste dhe e ndjente veten krenar që ishte me gjak shqiptar.

Shpresoj që libri i Isakut të hyjë në kurrikulat shkollore dhe ato universitare. Ku ka më bukur tú mësosh fëmijëve tanë, nxënësve, studentëve për figurat e mëdha shqiptare me famë botërore, si Skënderbeu, Bekim Fehmiu, Nënë Tereza, apo për Aleksandër Moisiu.

Mbi veprimtarine e Isak Gutes- Lindita Tepshi

Isak Guta lindi në Ferizaj ne vitin 1944. Shkollën normale e kreu ne Shkup, ne vitet 1970-76. ku studioi per matematike ne Pragë, dhe me vonë u specializua si teknolog dhe regjizor filmi po në Çeki.

Pjesën më të madhe te jetës, afro 50 vite i kalon në mërgim. në jetën teatrore të pragës së viteve ’70, ku Isaku u vendos ne fillim, kumbonte ende jehona e interpretimeve madhështore të A. Moisiut. Isaku e ndjeu si detyrë intelektuale dhe atdhetare të merrej me jetën, veprën, shpirtin e A. Moisiut dhe ta sillte atë sa më afër atdhetarëve të vet, me ane te ekspozitave dhe veprave te tij.

Ekspozita e pare, 45-ditore u zhvillua në Pragë ne 1980 dhe për herë të parë ësht njohur me titull: “Aleksandër Moisiu figurë legjendare e artit skenik botëror.

Ekspozita dytë dyjavore, është organizuar në klubin e punëtorëve shqiptarë “Emin Duraku” në Dyseldorf.

Ekspozita e tretë triditore u zhvillua nga organizimi i parë i diasporës shqiptare, në mars të vitit 1994 ne Lugano te Zvicres.

Ekspozitat e tjera u zhvilluan ne Kosove, Tirane, Mynih, Durres, Tetove, etj

Disa nga veprat e Isak Gutës jane:

“I madhi midis të mëdhenjve”, vepra e parë letrare studimore, botuar më 2006 e promovuar më 3 prill në institutin albanologjik në Prishtinë.
“Pa këtë botë s´fitohet tjetra”, vepër monografike kushtuar vëllezërve Adem e Vesel Xheladin Guta,
“Jezerci nga rëngat tek epopeja”, vepër monografike për Jezercin, botuar më 2008 me rastin e 10- vjetorit të epopesë së uçk-së në jezerc dhe e promovuar bashkë me premierën e filmit “Krushqëzimi”, më 28 nëntor 2008 në Jezerc.
“Epika e mbiemrit”, dramë kushtuar figurës së Moisiut,
“Zëri i vërtetë dhe mysafirët e paftuar”,
“Klubet shoqërore dhe roli i tyre në shoqëri”, vepër monografike kushtuar lindjes së klubeve të para të punëtorëve në mërgim,
“Psherëtima shqiptare e shekullit”, kushtuar ngjarjeve të Kosovës 1981-1985.
“Një bukë shqiptare nga Hamleti kosovar”.
“Tok me Moisiun”, vepër publistike letrare
“Pranvera shqiptare e Moisiut”, broshurë e vogël për të madhin, veçmas për rininë studentore shqiptare,
“Rilindja e Moisiut”, libër studimor me projekte e pretendime shkencore,
“Emblema”, vepër gjithëpërfshirëse për nga vëllimi më e madhja deri më tash, kushtuar figurës së Moisiut dhe si asnjë vepër më parë me shpalosje nga bëmat e reja krijuese të saj
“Moisiu dhe bëma e librit” (emblema), e shtypur nga “Lena grafik”, shtëpia botuese “sas” më 2018 dhe e promovuar në ambientin e shtypshkronjës më 2 prill 2019.
“Mulla Hamit Guta, njeri i dijës, fjalës e besës”,
zëri patriotik mërgimtar,
Manifesti i mërgatës
libri “Pranvera shqiptare e moisiut” (2), botuar më 7 marst 2022 enkas në shërbim të rinisë në rastin përmbyllës…
“Moisiu art-arsim”, botuar më 2022

Dhe 3 librat e fundit te tij promovohen sot.

Suksese Isak! (Edhe ky tekst eshtë krejt i filmuar.)

Manifesti I mërgatës- Hamdi Hysuka
Poezia e Ndoc Paplekës- Studenti Viktor Cela
Promovimi i librit “Pranvera shqiptare e Moisiut”-

Arkid Abdullaj:

‘’Pranvera Shqiptare e Moisiut’’ është një broshurë ose libërth xhepi e përshtatur më së miri për rininë shqiptare, i ribotuar në 7 mars 2022. Në fletët e tij gjejmë një përmbledhje të literaturës nga autorë të ndryshëm që shkruajnë për Moisiun. Moisiu mori një popullaritet të gjerë në Shqiperi ne 1979 me disa botime dhe veprimtari qe u organizuan me rastin e 100 vjetorit te lindjes. Figura e A Moisiut u gdhend ne kujtesen e shqiptarëve nepermjet studiuesve si Bardhyl kosova, Vangjel Moisiu, Aleks Buda, Isak Guta, etj. Isaku ne kete liber te vogel ka sjelle fakte, dokumente, fotografi, perjetimet e tij personale per Moisiun. Ai ka dokumentuar gjeresisht veprimtarine e aktorit te madh. Me ane te hulumtimeve sistematike Isaku ka mbledhur vleresimet dhe opinionet e njerezve te shquar te artit boteror per Moisiun.

Ja si e cilëson Esat Oktrova atë:

“Moisiu pa qenë gjerman, u çmua si interpreti më i mad hi Gëtes dhe Shilerit, pa qenë rus u cilësua si interpreti më i mad hi Tolstoit, pa qenë anglez u vlerësua si interpreti më i madh i Shekspirit dhe Shout”. (Kujdes ky tekst e më shumë thuhet përmes fjalës gjallë në film nga vështruesi Arkid Abdullaj)

Ndërsa Alfred Moisiu është shprehur:

Në kohë të turbullta, zëri i A Moisiut u bë këmbana e zgjimit dhe e një estetike të epokës së vet. Emri i tij është simboli që bashkon artin shqiptar me atë evropian”.

Eshte nje liber i rekomandueshem per cdo biblioteke shkollore apo universitare. (Kujdes, poashtu ky tekst e më shumë, thuhet përmes fjalës gjallë në film nga vështruesi Arkid Abdullaj)

Recitimi i poezisë ‘’Unë kam atdhe’’- studenti Iris Manci
Poeti, shkrimtari, drejtuesi i Shoqatës së Shkrimtarëve të Durrësit, z. Agim Bajrami, e interpreton për mrekulli tërë recensionin e librit, MOISIU Art-Arsim të vlerësuesit shquar, drejtorit të Radios Kosova e Lirë z. Ahmet Qeriqi
“Nuk ka si ne”… nga autori Halil Xani, reciton Studentja  Erisa Cani  e Universitetit A. Moisiu
Fjalën e ka zavends-kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve të Durrësit, poeti, kritiku dhe shkrimtari e intelektuali i njohur z. Vladimir Muça dhe ndonjë tjetër student si u lexua pjesë nga recensenca e Prof. Dr. Emil Lafe etj.