Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Instituti Shqiptar i Sociologjisë në bashkëpunim me Universitetet në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni dhe Malin e Zi, në përkujtim të 25 vjetorit të vrasjes mizore nga policia serbe e Millosheviçit kanë shpallur vitin 2024: “Viti i Profesor Fehmi Aganit”.
Në kuadër të veprimtarive që do të zhvillohen gjatë gjithë vitit, në Universitetin Mesdhetar të Shqipërisë u organizua Forumi Akademik “Prof Fehmi Agani. Martir i Kombit dhe i Shkencës”.
Merrnin pjesë: drejtues të UMSH-së, pedagogë, anëtarë të Institutit Shqiptar të Sociologjisë, si edhe Ambasadori i Republikës së Kosovës në Shqipëri, zoti Skënder Durmishi.
Nuk është koençidencë e rastit që kjo veprimtari u zhvillua në 16 vjetorin e shpalljes së pavarësisë së Kososvës dhe në kujtim tё jetës dhe veprës sё Prof. Fehmi Aganit. Të dy këto ngjarje janë të lidhura pazgjidhshmërisht. Profesor Fehmi Agani tërë jetën punoi me përkushtim për pavarësinë e Kosovës, për një Kosovë të lirë, demokratike dhe të zhvilluar.
Pushteti serb i pushoi nga puna, i burgosi, i helmoi dhe i vrau intelektualët shqiptarë më me zë të Kosovës: burgosi në prag të pavarësisë së Shqipërisë Hasan Prishtinën në Beograd, vrau Shtjefën Gjeçovin, Rifat Berishën, Xhevdet Dodën, Halim Spahiun, Isuf Gërvallën, Fehmi Aganin, Ukshin Hotin, helmoi Ali Hadrin, Gazmend Zajmin, burgosi e dëboi Selman Rizën, dëboi gjithashtu edhe Zekeria Rexhën e me qindra të tjerë i pushoi nga puna në kuadrin e “diferencimit politik”.
Filozofi. Siciologu dhe politikani Prof. Fehmi Agani
Prof. Fehmi Agani ishte një figurë e shquar e shoqërisë dhe e politikës së Kosovës. Ai ishte një akademik, politikan nga më të spikaturit në Kosovë. Agani lindi, më 23 janar 1932 në Kosovë dhe u bë një figurë e rëndësishme në rrugën drejt pavarësisë së Kosovës.
Ai ishte një shkencëtar i njohur, me fushën e tij të specializimit qënien njerëzore dhe filozofinë.
Agani ishte një figurë e rëndësishme në procesin e diplomacisë së Kosovës për pavarësi, duke u angazhuar në bisedime dhe negociata.
Arsyeja përse ai ishte i njohur, lidhet me angazhimin e tij të palodhur për të drejtat dhe lirinë e popullit të Kosovës, si dhe për kontributin e tij në fushën akademike dhe shkencore. Në fillim të viteve 1990, në kohën e konfliktit dhe pasojave të shumta të luftës në ish-Jugosllavi, Agani vazhdoi të luftojë për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Ai u bë simbol i rezistencës së pacifistëve kundër regjimit serb, duke u përballur me persekutimin dhe burgosjen në disa raste nga autoritetet serbe.
Fatkeqësisht, Fehmi Agani u vra, më 6 maj 1999, në prag të intervenimit të NATO-s në Kosovë, në një periudhë kur tensionet në rajon ishin në pikun e tyre. Vrasja e tij u konsiderua një humbje e madhe për lëvizjen për pavarësi të Kosovës dhe për shoqërinë shqiptare në përgjithësi. Pas vdekjes së tij, ai u përjetësua si një Hero Kombëtar dhe një simbol i luftës për liri dhe pavarësi në Kosovë.
Prof. Fehmi Agani ka pasur një kontribut të rëndësishëm në analizën sociologjike të shoqërisë kosovare dhe të situatës politike. Mendimi i tij sociologjik përqendrohej në të drejtat dhe lirinë e individit në shoqërinë e tij, si dhe në nevojën për të drejta të barabarta dhe përfaqësim të drejtë në vendimmarrje.
Prof. Fehmi Agani vlerësonte thellësisht rolin dhe rëndësinë e identitetit etnik dhe kulturor në shoqërinë kosovare, por në të njëjtën kohë insistonte në rëndësinë e respektimit të diversitetit dhe pluralizmit të ideve dhe bindjeve. Ai shihte përfshirjen dhe dialogun si mjete për zgjidhjen e konflikteve dhe për ndërtimin e një shoqërie më të drejtë dhe më të qëndrueshme.
Përveç kësaj, mendimi sociologjik i Profesorit u karakterizua nga kritika ndaj strukturave të pushtetit dhe të padrejtësive sociale në shoqërinë kosovare dhe më gjerë. Ai u angazhua për të ndërtuar një shoqëri më demokratike dhe të drejtë, duke vlerësuar lirinë e shprehjes dhe të asocimit si thesari më i çmuar i një shoqërie të lirë.
Në përgjithësi, mendimi sociologjik i Prof. Fehmi Aganit u fokusua në sfidat dhe mundësitë e shoqërisë kosovare në rrugën drejt zhvillimit dhe pavarësisë, duke theksuar rëndësinë e solidaritetit dhe bashkëpunimit për të arritur qëllimet e përbashkëta të zhvillimit dhe lirisë.
Në mendimin e Prof. Fehmi Aganit, studimet sociologjike do të kishin një rëndësi të veçantë për të kuptuar thellësisht dinamikën dhe sfidat e shoqërisë shqiptare në rrugën drejt modernizimit dhe pavarësisë. Ai do të theksojë rëndësinë e analizës së strukturës sociale, të raporteve politike dhe ekonomike, si dhe të faktorëve kulturorë dhe historikë që ndikojnë në zhvillimin e shoqërisë shqiptare.
Profesori do të shprehej për një qasje interdisiplinare në studimet sociologjike, duke integruar kontributet e antropologjisë, historisë, politikës dhe ekonomisë për të kuptuar më mirë kompleksitetin e shoqërisë shqiptare. Ai do të insistonte në nevojën për një analizë të thellë dhe të ndjeshme të faktorëve që shkaktojnë konflikte dhe tensione në shoqëri, si dhe për të gjetur mënyra efektive për të promovuar paqen dhe stabilitetin.
Gjithashtu, Agani do të ndriçonte rëndësinë e dialogut dhe bashkëpunimit ndërkombëtar në fushën e studimeve sociologjike, duke e parë këtë si një mjet për të përshpejtuar proceset e zhvillimit dhe modernizimit në shoqëri. Ai gjithashtu do të inkurajonte përdorimin e teknologjisë dhe metodave inovative të kërkimit për të mbështetur progresin në fushën e studimeve sociologjike në Kosovë dhe në rajonin e Ballkanit.
Në esencë, për Profesorin, studimet sociologjike do të kishin një rol thelbësor në ndërtimin e një shoqërie më të drejtë, më të lirë dhe më të qëndrueshme në Kosovë dhe në rajonin e Ballkanit. Ai do të përqendrohej në nevojën për të kuptuar thellësisht dinamikat shoqërore dhe për të gjetur zgjidhje efektive për sfidat dhe problemet që shoqëria shqiptare përballon në rrugën e saj drejt zhvillimit dhe pavarësisë.
Vetëvendosja në mendimin politik të Prof. Fehmi Aganit. Rasti i Konferencës së Bujanit.
Prof. Fehmi Agani ishte një figurë e rëndësishme në lëvizjen për pavarësi të Kosovës. Ai besonte në të drejtën e shqiptarëve të Kosovës për vetëvendosje dhe ishte një kritik i politikave repressive të regjimit serb ndaj popullsisë shqiptare në Kosovë. Agani u përfshi aktivisht në politikën e Kosovës dhe ishte një ndër themeluesit e Lëvizjes Popullore të Kosovës, një organizatë politike që promovonte lirinë dhe pavarësinë për popullin e Kosovës. Ai u angazhua në dialogjet për zgjidhjen e statusit të Kosovës dhe ishte një promovues i zëshëm i pavarësisë së saj, duke argumentuar për nevojën e një zgjidhjeje të drejtë dhe legjitime për popullin e Kosovës.
Ndër tragjeditë më të mëdha të lëvizjes për pavarësi të Kosovës ishte vrasja e tij, më 6 maj 1999, një ngjarje që u përshkrua si një humbje e madhe për lëvizjen për pavarësi të Kosovës dhe për Kosovën në përgjithësi. Megjithatë, veprimtaria dhe mendimet e Fehmi Aganit vazhdojnë të ndikojnë në diskursin politik dhe historik të Kosovës, duke e bërë atë një figurë të rëndësishme për këtë periudhë të historisë së Kosovës.
Konferenca e Bujanit u mbajt, më 31 dhjetor 1943 dhe më 1 e 2 janar 1944 në Malësinë e Gjakovës. Pjesa më e rëndësishme e Rezolutës është: “Kosova e Rrafshi i Dukagjinit është një krahinë e banuar në shumicë nga populli shqiptar, i cili, si gjithmonë, ashtu edhe sot dëshiron të bashkohet me Shqipërinë”. Me këtë Rezolutë në mënyrë burimore shprehet dëshira e popullit shqiptar të Kosovës, që si popull në shumicë dominante e saj të bashkohet me Shqipërinë. Duke u nisur nga këto përcaktime burimore të Konferencës mund të thuhet se Rezoluta e Konferencës së Bujanit është një akt me fuqi konstituive dhe me garanci ndërkombëtare. Në fakt, Rezoluta e Bujanit paraqet dokumentin themelor të vetëvendosjes së shqiptarëve të Kosovës.
Zbërthimi juridik – politik i Rezolutës nxjerr në pah tri elemente qënësore, që e përcaktojnë të drejtën e vetëvendosjes së popullit shqiptar në Kosovë:
- Elementi etnik, sipas të cilit populli shqiptar është ai që vendos dhe kjo e drejtë e tij buron nga të banuarit dhe shtrirja kompakte në shumicë në atë territor.
- Elementi historik, e banueshmërisë së kësaj krahine nga shqiptarët dhe kontinuiteti historik i egzistimit të saj.
- Elementi politik, shprehje e vullnetit politik plebishitar për t’iu bashkuar një shteti, në këtë rast Shqipërisë, si synim shekullor dhe aktual i shqiptarëve të Kosovës.
Për Prof. Fehmi Aganin: “Konferenca e Bujanit dhe vendimet e saj shprehin një realitet kombëtar dhe politik të Kososvës, një vullnet dhe orientim politik të saj. Ato shprehin gjithashtu specifikën e lindjes, të kushteve e të raporteve të Luftës Çlirimtare në Kosovë, ndonëse nominalisht pjesë e LÇJ-së dhe nën drejtimin e PKJ-së, realisht dhe faktikisht ishte apo tentonte të jetë e mëvetësuar, nacionalçlirimtare në kuptimin autentik, objektivisht e pavarur nga strukturat dhe instancat serbe dhe jugosllave e natyrisht e lidhur me Shqipërinë më shumë se do të donin këto struktura dhe instanca”. Në analizën e tij Prof. Fehmi Agani nënvizon se “Konferenca e Bujanit dhe vendimet e saj ishin një instistim për realizimin e asaj që premtohej në formë të përgjithësuar, ishin një test sinqeriteti dhe vërtetësie të politikës së deklaruar nga Partia Komuniste Jugosllave. Ky test nuk u kalua me sukses”. Profesori jep edhe arsyet e sulmit ndaj Konferencës së Bujanit nga PKJ dhe shteti jugosllav: “Sulmi ndaj Konferencës së Bujanit bëhej lidhur me dëshirën e shprehur të shqiptarëve për t’u bashkuar me Shqipërinë…. sulmi është jo vetëm kundër bashkimit me Shqipërinë, por edhe çdo forme të mëvetësisë së saj”.
Kjo Koferencë historike është mbajtur për qëllimin madhor: për të shpallur vullnetin e shqiptarëve të Kosovës, në të vërtetë të Jugosllavisë për bashkimin me mëmën Shqipëri.
Vendimet e marra në Bujan dëshmojnë edhe një herë se komunistët e Kosovës e kishin shumë të hollë membranën ideologjike nën të cilën ndodhej një bërthamë e fortë nacionaliste.
Bujani jetoi se jetoi ndjenja, jetoi aspirata për mbërritjen e qëllimit edhe pse mbërritja e tij ka qenë gjithëherë e vështirë. Në të gjitha rastet Bujani ka qenë i pranishëm edhe pa iu zënë emri, që nga arritjet e thjeshta e deri tek përmbushja e Ëndrrës – Kosova shtet i pavarur. Kjo ëndërr u realizua, më 17 shkurt 2008. Kosova është e pavarur dhe ndërkombëtarisht e njohur nga mbi 100 shtete nё botё.
