Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Ne, katalonët, duam ta afirmojmë vullnetin tonë për të marrë pjesë drejtpërdrejt dhe pa kushtëzime në të ardhmën e politikës së përbashkët evropiane, si njëri prej popujve të saj. Dhe për këtë dëshirojmë të deklarohemi për Kataloninë dhe për të drejtat e saj, të njëjta me të drejtat e popujve të kontinentit evropian. Të drejtën për të ekzistuar dhe të drejtën për të vendosur për të ardhmen tonë, të drejtën për të ushtruar vetëqeverisjen e lirë dhe demokratike.
Katalonia është një vend i vogël evropian, i njohur qysh nga koha e vjetër.
Njëri prej popujve më të vjetër të Evropiës shtrihet në verilindje të Gadishullit Iberik në një sipërfaqe prej 32.000 km2 dhe me një popullatë rreth 6 milionë banorë. Ky vend ka qenë romanizuar tërësisht dhe qysh moti mori karakterin tregtar latin. Përzierja e popujve autoktonë me qytetërimin romak me prejardhjen dhe gjuhën katalone, e cila u shndërrua në mënyrë konstante si strehë e popullit dhe e kulturës.
Katalonia politikisht ka lindur më shumë se dy mijë vjet më parë, si vend i lirë mes arabëve të Gadishullit Iberik dhe francezëve në veri.
Gjatë mesjetës katalonasit u konstituan si komb, të dalë nga dy qytetërime, islamë dhe të krishterë. Ekspansioni i tyre arrin deri në Oçitani, në veri deri në Provansë në perëndim deri në Baleari dhe në lindje deri në Sadrenjë e në Korsikë në Jug deri në Valensia, në Sicili, Napoli dhe deri në viset e Afrikës veriore.
Ishte koha e një zhvillimi të hovshëm ekonomik dhe kultural. Tregtia katalanase ishte dominese në Mesdhe dhe e zhvilluar me ligje dhe në teknikë. Po ashtu u zhvilluan hovshëm edhe poezia, filozofia, artet romane dhe gotika të cilat shënojnë çaste të shkëlqimit universal. Katalonia i ka dhënë impulse sistemit federal dhe demokratik me institucionet të cilat kanë paraprirë demokracisë bashkëkohore.
Në peridhën e Rilindjes, dinastia katalonase nuk u shpërbë por u shndërrua në një dinasti të re realiste, e prejardhur nga Kastila, ku Katalonia kishte trashëguar pavarësinë e vet politike. Katalonia nuk mori pjesë në mesin e konkuistadorëve të Amerikës dhe dalë ngadalë u shtri në Mesdhe. Në vitin 1640 Katalonia bëhet viktime e luftërave mes Kastiles dhe Francës, nga e cila doli e shpartalluar, por ajo ruajti konstitucionin dhe të drejtat. Ishte në rrugë drejt shpërbërjes, derisa në një kohë kur nga Portugalia rifitoi pavarësinë.
Centralizmi dhe shpirti kolonizator i kastilianëve në konfrontim me katalonasit më në fund u intensifikuan në vititn 1714 gjatë luftës së Sukcesionit të aleancës së Kastilës dhe Francës kur pësuan disfatë Katalonia, Anglia dhe Austria.
Kastilia pushtoi të gjitha territore me të drejtën e fitimtarit. Të gjitha të drejtat e Katalonasve u shfuqizuan dhe katatonia pësoi një humbje gjuhësore, kulturore dhe kombëtare.
Por përderisa Spanja jetonte nga të adhurat që merrte nga kolonitë, Katalonia me shpirtin e pavarur do të shndërrohet në zonën më të pasur më të zhvilluar industriale në Gadishullin Iberik.
Për më shumë se 100 vjet Katalonia kërkoi të rikuperonte traktate e veta dalluese. Duke shkuar drejt qëllimit shekullor, Katalonia pak nga pak do të organizohet. Katalonizmi politik do të shoqërohet me zhvillimin ekonomik të fundit të shekullit XIX, kohë kjo kur Katalonia riktheu shkëlqimin e saj kultural deri në dhjetshën e tretë të shekullit XX….
Katalonia, vullneti për të qenë
Katalonia mbi të gjitha është rezultat i një vullneti për të qenë.Logjika historike shpie në realitetin kombëtar katalonian dhe që është një pozicion i reprezentuar drejtpërdrejt i shpërbërjes. Por forca, vullneti dhe atdhetaria e katalonëve kanë mbetur një mundësi për të mbijetuar si komb. Fatkeqësia është në faktin e mangësisë demografike dhe përpjekjet që janë bërë gjatë shekujve nga Spanja dhe Franca për ta shpërbërë si popull.
Edhe sot në kuadër të së ardhmes së bashkuar të popujve evropianë, ne katalogët dëshirojmë të marrim pjesë drejtpërdrejt, pa ndërmjetësues, si një popull i lirë në mesin e popujve të tjerë të Evropës. Dhe për këtë, kërkojmë për Kataloninë të njëjtat të drejta sikur për popujt e tjerë të kontinentit, të drejtën për të qenë, të drejtën për të vendosur lirshëm dhe në mënyrë demokratike rreth ushtrimit të të drejtave për vetëvendosje, për të ardhmen tonë.
Evropa e di se përderisa të jetojë qoftë edhe një katalonas, eksiston edhe realiteti kombëtar i katalonasve dhe që katalonët tanë e hedhin poshtë dhe nuk pranojmë të jenë fataliteti i historisë dhe i vullnetit të më të fortit. Kemi të drejtë për të ekzistuar plotësisht.
Katalonia sot
Katalonia gjendet në zonën veri-perëndimore të Gadishullit Iberik. Territori i saj shtrihet në trekëndëshin prej 32.000 km2 me një popullatë prej 6 milionë banorë.
Nga shkaqet e njohura ekonomike, popullata aktive katalonase ka mbetur vetëm 15.9 për qind nga popullata shumicë spanjolle. Të ardhurat për një banor janë më të ulëta për 24 për qind, në krahasim me të ardhurat e banorëve spanjollë, ndërkohë që realizon përafërsisht 20 për qind të prodhimeve të brendshme. Gjuha e vetme e katalonasve është katalonishtja, e shprehur në një mënyrë të vetë së bashku me spanjollishten kastiliane, si kategori e gjuhëve zyrtare e këtij etniteti autonom.
Zonat e tjera gjeografike, ku shfaqet katalonishtja si gjuhë dhe kulturë është edhe në komunitetin e Valencias, në ishujt Baleari, frëngjishtja orientale e komunitetit të Aragonës. Principata e Andorës, pastaj veriu i Katalonisë, të cilën e ka marrë Franca, në vitin 1659, qyteti Alghero në Sardenjë. Ky territor përfshin një popullatë komplekse me rreth 10 milionë banorë. Barcelona, kryeqyteti i Katalonisë, është një qytet me rëndësi i Evropës. Gjendja mes detit dhe maleve është një histori e spikatur rreth 2000 vjet lashtësi, dhe e cila ka portin më të njohur të Mesdheut. Barcelona ishte qendra e lojërave Olimpike të vitit 1992.
Përcaktimi për të ekzistuar
Ne katalonët duam ta afirmojmë vullnetin tonë për të marrë pjesë drejtpërdrejt dhe pa kushtëzime në të ardhmën e politikës së përbashkët evropiane, si njëri prej popujve të saj. Dhe për këtë dëshirojmë të deklarohemi për Kataloninë dhe për të drejtat e saj, të njëjta me të drejtat e popujve të kontinentit evropian. Të drejtën për të ekzistuar dhe të drejtën për të vendosur për të ardhmen tonë, të drejtën për të ushtruar vetëqeverisjen e lirë dhe demokratike.
( Publikuar nga Orzaio Vasta, më 26 qershor 2008 në A RARIKA)
Përktheu nga italishtja A.Q.
STORIA DELLLA CATALOGNA
La Catalogna è un Paese europeo piccolo, diverso, antico.
Una delle nazioni più antiche d’Europa ubicato nel Nordest della Penisola Iberica, con una superficie di 32.000 Km2 e una popolazione di 6 milioni di abitanti.Questa terra è stata profondamente romanizzata, e ciò le ha conferito un marcato carattere latino.
La mescolanza dei popoli autoctoni con la civiltà che giunse da Roma diede origine alla lingua catalana e al popolo catalano, che da allora diventerà un costante ricettore di popoli e culture. La Catalogna nacque politicamente più di mille anni fa, terra libera fra gli arabi della Penisola Iberica e i Franchi del Nord.Nel Medio Evo la Catalogna si consolida come nazione, fungendo da ponte fra due civiltà: l’Islam e il Cristianesimo.
La sua espansione giunge all’Occitania, fino alla Provenza a nord, l’Aragona a ovest, le Baleari, la Sardegna e la Corsica a est, Valenza al sud, e più in là, la Sicilia, Napoli, il Nord Africa e l’Oriente.
È un’epoca di potenza economica e culturale. Il commercio catalano domina il Mediterraneo e sviluppa leggi e tecniche. La poesia, la filosofia, l’arte romanica e quella gotica conoscono in Catalogna momenti di splendore universale. La Catalogna diede impulso al sistema federale e democratico, e le sue istituzioni medievali furono le antesignare delle moderne democrazie.
Nel Rinascimento la dinstia catalana non ebbe discendenza e una nuova dinastia reale, proveniente dalla Castiglia, sali al trono, benché la Catalogna conservasse l’independenza politica. La Catalogna non partecipò con Castiglia alla conquista dell’America, e poco a poco perse importanza nel Medterraneo.
Nel 1640 la Catalogna divenne la vittima della guerra fra la Castiglia e la Francia, fra le quali fu spartita; essa conservò le sue constituzioni e i suoi diritti ma entrò in decadenza, mentre nel frattempo il Portogallo raggiungeva l’indipendenza.
Il centralismo e lo spirito colonizzatore della Castiglia nei confronti della Catalogna si intensificarono fino a che, nel 1714, durante la Guerra di Successione, la Castiglia e la Francia, alleate, sconfissero la Catalogna, l’Inghilterra e l’Austria.
La Castiglia si impadroni di tutti i suoi territori per diritto di conquista. Tutti i diritti catalani furono aboliti, venne bandita la lingua catalan e la disfattta nazionale e culturale fu completa.
Ma mentre la Spagna viveva della rendita delle colonie, la Catalogna, con il suo spirito intraprendente, divenne la zona più industrializzata e ricca della Peninsola Iberica.Per più de 100 anni la Catalogna cercò di recuperare i propi tratti differenziali. A partire dalla metà del socolo scorso, la Catalogna si organizza poco a poco.
Il catalnismo politico accompagna il crescente sviluppo economico della fine del XIX secolo e la Catalogna torna a vivere uno splendore culturale fino al primo terzo del XX secolo. Il Modernismo, il Novecentismo o l’Avanguardismo di pittori, letterati e architetti colllocano la Catalogna di nuovo alla testa dei movimenti europei più avanzati.
Ciò avviene parallelamente anche nell’organizzazione politica del Paese, che recupera le sue istituzioni politiche fino a che la sciagurata Guerra Civile del 1936 conduce a 40 anni di dittatura e la Catalogna viene di nuovo annichilata. La Catalogna venne di nuovo annichilata, la sua lingua venne proibita e la sua cultura perseguitata. Venne avviato un brutale processo di repressione che portò persino al fucilamento del Presidente della Generalitat dell’epoca.
LA CATALOGNA, VOLONTÀ DI ESSERE
La Catalogna è, soprattutto il risultato di una volontà di essere. La logica della storia sembrava condurre la realtà nazionale catalana a una posizione di pura rappresentanza o addrittura alla sua scomparsa.
Ma la forza, la volontà e il patriottismo dei catalani hanno reso possibile la sopravvivenza della Catalogna come nazione, malgrado la nostra debolezza demografica e malgrado i tentativi, nel corso dei secoli, della Spagna e della Francia di farci scomparire come popolo. Ed è oggi, nel quadro della futura unione politica europea, che noi catalani vogliamo prendervi parte direttamente, senza intermediari, come un popolo libero fra altri popoli liberi d’Europa.
Ed è per questo che chiediamo per la Catalogna lo stesso diritto di altre nazioni del continente; il diritto a essere, il diritto a decidere liberamente e democraticamente, attraverso l’esercizio del diritto all’autodeterminazione, il nostro futuro.
L’Europa sappia che mentre c’è anche un solo catalano vivo, la realtà nazionale catalana esisterà, e che noi catalani ci rifiutiamo di accettare che siano la fatalità della storia e la volontà del più forte a decidere quali popoli abbiano diritto ad esistere pienamente e quali no.
LA CATALOGNA OGGI
La Catalogna si trova situata nella zona nord-ovest della penisola Iberica. Il territorio comprende un triangolo di 32.000 Km2 con una popolazione di 6 milioni di abitanti.
In termini strettamente economici, la popolazione attiva catalana equivale ad un 15,9% del totale spagnolo. Il reddito per abitante è più alto della media spagnola di un 24% e genera approssimativamente un 20% del prodotto interno lordo.La lingua propria della Catalogna è il catalano, e gode, allo stesso modo ed insieme allo spagnolo castigliano, della categoria di lingua ufficiale di questa comunità autonoma.
Le altre zone geografiche che compartono quella catalana come lingua e cultura propria sono la comunità di Valencia, le isole Baleari, la frangia orientale della comunità di Aragona, il Principato di Andorra, il nord della Catalogna (che appartiene alla Francia dal 1659) e la città di Alghero, in Sardegna.
Questo territorio comprende una popolazione complessiva di 10 milioni di abitanti.Barcellona, la capitale della Catalogna, è anche una importante città europea. Situata tra il mare e la montagna, ha una storia che risale a circa 2000 anni di antichità e dispone di uno dei più importanti porti del Mediterraneo.Barcellona fu la sede dei giochi olimpici del 1992.
LA DETERMINAZIONE DI ESISTERE
Noi catalani vogliamo affermare la nostra volontà di partecipare direttamente e senza intermediazioni nel contesto della futura unione politica europea, come una qualunque nazione europea. È per questo, quindi, che vogliamo reclamare per la Catalogna gli stessi diritti delle altre nazioni del continente europeo: il diritto di esistere ed il diritto di decidere del nostro futuro, per mezzo dell’esercizio dell’autogoverno libero e democratico.
Pubblicato da Orazio Vasta a giovedì, giugno 26, 2008.
