Mesazhi i një gojëdhëne
Është shumë e njohur gojëdhëna sipas të cilës Isa Boletini iu përgjigj ngacmimit të ministrit të jashtëm britanik sër Eduart Grejit. Ky i fundit i paskësh thënë se heroin e shqiptarëve vetëm në Londër e çarmatosën, duke pasur parasysh dorëzimin e korbures në hyrje, të rojat. Ndërsa Isa Boletini, duke nxjerrë një kobure tjetër nga xhamadani, i paskësh thënë: “Qe besa, as në Londër jo”.
Një sociolog i yni, duke komentuar si fakt real personal hyrjen e Isa Boletinit me kobure në zyrën e ministrit të jashtëm britanik, ia zinte për të madhe heroit tonë si një sjellje e pakulturuar e jo diplomatike. Mirëpo, populli e ka thurur legjendën duke mbrujtur në të një thelb e një mesazh që ka të bëjë me rolin e kryengritjes së armatosur. Ishte “koburja” ajo që i kish detyruar Fuqitë e Mëdha të kohës më 1913, që t’i hapnin dyert e salloneve të diplomacisë për shqiptarët. Isa Boletini ishte përfaqësuesi i Kosovës dhe i luftëtarëve shqiptarë në delegacionin shqiptar. Mirëpo Evropa e atëhershme nuk desh ta mendonte e ta besonte se shqiptarët as shekulli nuk kishte për t’i mposhtur, e se koburja e Isa Boletinit do të kërciste në dorën e Azem Galicës dhe të Adem Jasharit. Ja si e sjell historia. Evropa në fund të shekullit të XX të presë në Francë, Rambuje e Paris delegacionin e shqiptarëve të Kosovës në të cilin bënin pjesë, madje qenë zemra e tij, pesë përfaqësuesit e UҪK, pasardhësit dinjitozë të Isa Boletinit. Sociologu ynë modern, le të bëjë sa të dojë kërkime, nëse kishin apo jo kobure kur hynë në Rambuje Ram Buja me burra.
2 – Ramë Buja në Rambuje
Në opinion ka bërë përshtypje koicidenca interesante, madje e jashtëzakonshme e afërsisë së emrit të njërit prej përfaqësuesve të UҪK me atë të emrit të kështjellës presidenciale ku u zhvilluan bisedimet e delegacionit të shqiptarëve të Kosovës me përfaqësuesit e Komunitetit Ndërkombëtar. Emri “Ramë” dhe mbiemri “Buja” janë nga më të përdorurit në Shqipërinë e Veriut e ne Kosovë. Siç duket fati i Kosovës dhe rasti i historisë kish pritur që çështja e Kosovës të zgjidhej kur të shkonte Ramë Buja në Ram Buje.Tamam si në përralla, tamam si në legjendë. Në fakt Kosova dhe çështja e saj janë një legjendë shqiptare, ballkanike dhe europiane. Ramë Buja është një nga përfaqësuesit e sotëm të kreshnikëve të eposit tonë historik.
3 – Nga Eduart Greji te Robin Kuk
Konferenca e ambasadorëve në Londër më 1913 kryesohej nga sër Eduart Greji, ish ministër i jashtëm i Britanisë së Madhe. Vetë konferenca dhe emri i ministrit janë shqiptuar nga breza shqiptarësh me dhimbje (është pak) me urrejtje (është tamam). Kjo Konferencë e përfaqësuesve të Fuqive të Mëdha të kohës i vuri gërshërët hartës dhe trupit të atdheut tonë, Shqipërisë dhe i shkëputi prej saj viset më të mira. Sa gjak, sa lotë, sa dhimbje, sa përpjekje mbinjerëzore, sa vrasje e varre ka shkaktuar ajo konferencë e zezë.
Më 1999, vërtetë konferenca nuk bëhej në Londër, por asaj i printe, krah francezit Vedrin, një britanik dhe ky ishte po ministër i jashtëm i Britanisë së Madhe. Veçse jo një tip “Eduart Greji”, po një Robin Kuk, o si të thuash një Robin Hud i diplomacisë për të mbrojtur të varfërit, të vegjëlit dhe të shtypurit. Dhe me të marrë në dorë atë punë, ai u tregua aq energjik e dashamirës për shqiptarët e Kosovës e çështjen e tyre të drejtë. Pati rastin t’i kthejë Londrës dhe Anglisë, më në fund, dashamirësinë e humbur të shqiptarëve dhe të ringjallë kujtimin e Bajronit dhe të mis Edith Durhamit. Po me një ndryshim. Robin Kuk nuk është më një zë i vetëm. Ministri i jashtëm i Britanisë së Madhe është vetëm zëdhënës i qeverisë së kryesuar nga i madhi Toni Bler që ka fituar nam tek shqiptarët kudo në Botë me qëndrimet e tij të vendosura përkrah çështjes së tyre.
– Kolonel Sali Onuzi, “Ushtria”, 07 prill 1999.
*) Botuar në gazetën “Ushtria”, 15 vjet më parë, për Konferencën e Rambujesë (06 – 23. 02. 1999)
____________
Shënim:
Më 6 shkurt 2014 – Robin Kuk nuk jeton më. Ai u nda nga jeta më 6 gusht 2005 në moshën 59 vjeçare. Le të shërbej ky shkrim si një homazh për atë burrë të shquar të Britanisë (të Skocisë, ku kishte lindur) dhe të Botës.