Sa më shumë ju njoh, aq më shumë më çudisni ju shqiptarët – më tha Jani, pronari i kioskës “ Everest”, Athinë, duke më ofruar gazetat e ditës.
-Ke ndonjë të veçantë ?- e pyeta unë, -se ti je si mulliri i kafesë këtu, që kokrrat venë nga venë e këtu rrotullohen, vazhdova në pritje të “ çudisë” së Jani Planopullos.
Dhe ai nisi të më tregonte:
“…Kam bërë çudi me një vajzë të bukur, aty tek të 18-tat. Vinte cdo ditë e lexonte gjithë titujt e gazetave. Nga një hetë ndalonte e lexonte më gjatë …E niste nga gazeta greke e mbaronte tek ato shqiptaret …Në fillim nuk më bënte përshtypje, por ajo vazhdoi kështu me muaj …Cdo ditë e cdo ditë të nëjtën gjë: e niste nga gazeta greke e shtet më shtet mbetej tek gazeta shqiptare … Nuk mu durua dhe një ditë e pyes.
-Nga jeni ju zonjushë ?
Ajo më pa drejt në sy dhe foli zë ëmbël.
-Nga Shqipëria!
Unë mbeta. Nuk prisja që gjithë ai portret bukurie të ishte shqiptare,
-Dini ndonjë gjuhë të huaj, veç greqishtes ?-se greqishten e fliste më mirë seç e shkruajnë gazetat tona…
Ajo me delikatesë fluture, mori nga një gazetë, aty ku ishin dhe nisi të lexonte . Lexoi në fillim greqishten, pastaj në anglisht, frëngjisht, italisht e së fundi në gjuhën e saj të lindjes. Lexonte e qeshte me sy, se buzët i kishte të zëna, me ato gjuhë që mua më çuditën. Fjalët e saj mua më vinin në vesh me harmoninë e një kënge.
Iku, duke më përshëndetur në gjuhën e saj, sikur donte të më thoshte akoma.
“ Jam shqiptare!”
Iku me flokët e verdha që i hidheshin mbi supe.
Dhe prej asaj dite nuk erdhi më.
Hë, ç’të mos cuditesh ?! Sa më shumë ju njoh, aq më shumë më çudisni ju shqiptarët…”. Jeni të zgjuar, jepni jetën për miqësinë por ju kanë hedhur në hendek politikanët…Meritoni tjetër fat!
Albert Z. Zholi: Nëna ose arkivoli bosh në anë të udhës
Pranë muzeut qendror të Athinës, në kthesën e një udhe, gjithmonë shihja një grua plakë që lypte me një tas kauçuku mbi gjunjë. E veshur në të zeza, me kokën të rënduar nga mosha e nga hallet, e me sytë nën këmbët e kalimtarëve, ajo heshtte me dhimbjen në gjoks, duke pritur lëmoshën. E shihja dhe e shihja atë plakë të heshtur dhe, sa herë dora ndjente monedha metalike në xhep, përkulesha mbi tasin kaucuku pa i mbajtur këmbët. Por një ditë plaka i ngriti sytë, nga nën këmbët e kalimtëarëve për t’i dhënë një cast pushimi a një çast lirie syve, apo për të treguar se akoma jetonte dhe kishte fytyrë njeriu. Sa i pashë sytë e saj, në atë fytyrë ikone, mbeta. I njihja ata sy. Edhe atë fytyrë e njihja. E njihja të gjithën atë plakë, atë nënë të dhimbsur, që ishte bërë e gjitha dhimbje. Djalin e saj e kisha shok dhe sa e sa herë i kisha shkuar në shtëpi, e kisha përqafuar si nënën time e më kish përqafuar si Spiron e saj … Sa më pa, lëshoi tasin mënjanë e bëri të ngrihej, por gjunjët s’e mbanin. Edhe duart, që i dridheshin, nuk e ndihmuan dot. Edhe loti, që iu këput nga syri, nuk e çliroi dot shpirtin e dridhur.
E mbërtheva nga dy supet e ajo cuditërisht m’u gjend në gjoks. Edhe unë në gjoksin e saj u gjeta.
U ulëm në një stol aty pranë. Ajo shihte malluar, më fërkonte duart me duart e saj të reshkura dhe përsëri heshtte.
Edhe unë nuk guxoja t’a prishja atë heshtje malli, dhe pse në tru më godisnin pyetjet: “Ç’është bërë Spirua ?…Pse e ka lënë kështu nënën??? Nga të gjithë ato pyetje, që më godisnin trurin, asnjëra nuk arriti tek fjala. Vec kur dëgjova nga nga gjuha ime, atë që truri nuk e kishte ndjerë goditjen e saj: “Spirua është martuar ?”Ajo i hoqi sytë nga fytyra ime, e kërkoi frymë nga fundi i shpirtit dhe më nje zë të trembur u përgjigj : “Është martuar”. Dhe përsëri e lëshoi frymën në fund të shpirtit e ra në heshtjen e saj të zakonëshme. Nuk e lëndova më zemrën e saj të dhimbur. Pyeta veten e ajo mi tregoi të gjitha.
Aty tek anë e udhës, tasi prej kaucuku mori pamjen e një arkivoli të zbrasur, që mezi priste këtë plakë të sosur, që ta treste gjer në fund!