David L. Phillips

David L. Phillips: Përballja me Kinën dhe Rusinë

Shtetet e Bashkuara janë në një rrugë përplasjeje me Kinën dhe Rusinë, për sa i përket ideologjisë dhe ndikimit të tyre. Si një demokraci liberale, sistemi i qeverisjes amerikane është krejt tjetër, ndaj modelit autoritar të qeverisjes, në Kinë dhe në Rusi, të dyja këto vende  shkelëse të egra  të të drejtave të njeriut. Larg nga ” rruga paqësore” e proklamuar nga kryeministri kinez,  Xi Jinping.  Kina së bashku me Rusinë po nxisin konflikt në Ballkanin Perëndimor, Detin e Kinës Jugore dhe Ukrainën,  duke provuar bazat e vendosmërisë së Amerikës.

Vëllazëria midis Kinës dhe Rusisë daton që nga themelimi i Partisë Komuniste Kineze, 100 vjet më parë. Komunistët e Kinës u frymëzuan nga Revolucioni Bolshevik i vitit 1917 dhe konsolidimi i tij në të gjithë Perandorinë e madhe Ruse. Po kështu, Kina Komuniste lindi në kazanin e konfliktit. Kuadrot komuniste mundën si pushtimin japonez ashtu edhe forcat nacionaliste të Chiang Kai-shek. Trupat kineze u vendosën në gadishullin Korean në vitin  1950. Kina ishte gjithashtu në luftë me vetveten, gjatë Revolucionit Kulturor të viteve 1960. Kina mori udhëheqjen e botës Komuniste kur Bashkimi Sovjetik u shemb në 1991. Rusia është një fuqi botërore në rënie; Kina është në rritje. Xi dhe Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin, janë të bashkuar në sensin e tyre të poshtërimit historik nga Fuqitë e Mëdha dhe kundërshtimi ndaj Perëndimit.

As Kina dhe as Rusia nuk dëshirojnë të përballen drejtpërdrejt me Amerikën,  Tani për tani, ata nxisin konflikte jashtë vëmendjes dhe në hapësirën kibernetike. Qëllimi i tyre është të mohojnë vlerat universale të lirisë dhe demokracisë, ndërsa minojnë udhëheqjen amerikane dhe institucionet perëndimore të tilla si NATO dhe BE. Pas samitit Biden-Putin, Ministri i Jashtëm rus Sergey Lavrov paralajmëroi: “Hegjemonia juaj ka mbaruar. Rregullat tuaja nuk zbatohen.”

Kina dhe Rusia do të vazhdojnë të testojnë kufijtë e fuqisë së tyre derisa të ndalohen. Kur bajoneta takohet me mish, ajo zhytet më thellë. Xi paralajmëroi kohët e fundit se ata që përpiqen të bllokojnë ngjitjen e Kinës do të takohen me një “mur prej çeliku”. A ishin vërejtjet e tij një paralajmërim për Perëndimin, apo për konsum të brendshëm? Reputacioni i Xi-së është dëmtuar nga trajtimi i tij i pandemisë Covid-19. Mrekullia ekonomike e Kinës po ngadalësohet, ekonomia e saj po rritet vetëm 6.6 përqind në 2018, niveli më i ulët në 28 vjet. Popullsia e saj po plaket, duke ngadalësuar më tej zhvillimin ekonomik. Forca komuniste  përbëhet nga elita, vështirë se përfaqëson 1.4 miliardë kinezë.

Ndërkohë Ukraina është një pikë e ndezur për përshkallëzimin e konfliktit midis Rusisë dhe Perëndimit. Rusia mbështet milicitë separatiste në Donbas, në Ukrainën juglindore. Kohët e fundit përshkallëzoi tensionin duke u përballur me  një anije luftarake britanike që lundronte në ujërat ndërkombëtare pranë Krimesë, të cilën Rusia e aneksoi në 2014.

Britania nuk e njeh aneksimin e paligjshëm të Rusisë të Krimesë, ose pretendimin e saj ndaj ujërave territoriale të Ukrainës në Detin e Zi. Sipas kryeministrit të Mbretërisë së Bashkuar, Boris Johnson, “Pika e rëndësishme është që ne nuk e njohim aneksimin rus të Krimesë. Kjo është pjesë e një territori sovran të Ukrainës, ishte plotësisht e drejtë që ne duhet të shfajësojmë ligjin e detit dhe të ndjekim lirinë e lundrimit në mënyrën që bëmë. “

Përgjigja e Rusisë ishte e shpejtë, duke përfshirë rapresaljet ushtarake dhe diplomatike. Avionët rusë të luftës dyshohet se kanë qëlluar paralajmërime gjatë kalimit të Mbrojtësit përmes korridorit bregdetar të Krimesë. Moska thirri ambasadorin britanik, duke paralajmëruar masa shtesë nëse anijet britanike vazhdonin të lundronin përgjatë bregdetit të Krimesë.

Kina është në mënyrë të ngjashme, konfrontuese. Deti i Kinës Jugore është një rrugë ujore e pasur me energji përmes së cilës kalojnë 3.4 trilionë dollarë tregti në vit. Kontrolli i rrugëve detare nuk është thelbësor vetëm për trafikun komercial, por për flotën në rritje të Kinës që projekton fuqinë në rajon. Në shkelje të ligjeve të detit, anijet e marinës kineze goditën dhe fundosën një anije vietnameze peshkimi, pranë Ishujve Paracel vitin e kaluar.

Kina po ndërton bazat e marinës, të cilat i quan “stacione kërkimore” në Fiery Cross Reef, the Subi Reef, si dhe posta ushtarake në brigjet, shkëmbinj nënujorë dhe shkëmbinjtë e shkëmbinjve. Në vitin 2016, Filipinet sfiduan veprimet e Kinës para Tribunalit Ndërkombëtar të Arbitrazhit, i cili vendosi në favor të Filipineve dhe anuloi pretendimin e Kinës. Kina thjesht injoroi konstatimin e gjykatës, duke grumbulluar tensione me Filipinet, Vietnamin, Brunei, Malajzia dhe Tajvani. Kina përballet gjithashtu me Japoninë për kontrollin e Ishujve Senkaku në Detin e Japonisë.

Administrata Obama u përgjigj me “operacionet e lirisë së lundrimit”. Anijet luftarake amerikane lundruan brenda 12 miljeve detare të ishujve të diskutueshëm pa dhënë njoftim ose kërkuar leje. Duke mbështetur Ligjin e Detit, Shtetet e  Bashkuara të Amerikës në mënyrë implicite kundërshtojnë “fuqinë që po e  bën qasjen e duhur” të Kinës. Administrata e Bajdenit ka rifilluar veprimtarinë e lirisë së lundrimit. A do të jetë e mjaftueshme kjo për të penguar Kinën ?.

Kontrolloni gjithashtu

Dilaver Goxhaj: RKL dhe Kosovapress ishin dhe mbeten Ylli Polar për Luftën Çlirimtare në Kosovë

Dilaver Goxhaj: PËRFUNDIME TË DALA PREJ ANALIZAVE KRITIKE NDAJ LIBRIT “Dosja Amerikane për Shqipërinë Koministe”, me autorë  Bejtullah Destani dhe Visar Zhiti

Bazuar në faktet dhe analizën e luftës 10-vjeçare,  Dhjetor 1944- Dhjetor 1953, midis Forcave të …