Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
( Duke lexuar disa poezi të poeteshes, Teuta Zymberi)
Teuta Zymberi, përveç veprimtare militante, e cila qysh në rininë e hershme iu kishte bashkuar radhëve të trimëreshave e trimave të Rezistencës kombëtare, ajo është gazetare e njohur, por edhe poeteshë me një botë të pasur krijuese. Në poezinë e saj shquhet ndjenja dhe vrojtimi revolucionar, revolta e ligjshme kundër padrejtësive, qëndrimi kurdoherë vertikal si në jetë ashtu edhe në pasqyrimin serioz të realitetit, mbi të gjitha besimi i patundur në fitore.
Frymëzimet e saj lirike janë të çiltra, sepse burojnë nga zemra, nga dashuria për lirinë, sepse “Frymëzimi më frymëzon të frymëzohem për Shqipërinë, jetën, për dashurinë, për atdheun, për popullin, për idealin tim njerëzor, për Frymëzimin tim, vetë Jeta ime quhet frymëzim”. ( Frymëzim)
Në poezinë e kësaj poeteshe të mirënjohur të gjeneratës së vitit 1981, kudo frymon vargu i lirë, vargu kuptimplotë i lirisë, vargu i dashurisë për kombin, Atdheun, për njeriun e mirë, cili do qoftë ai. Vargjet e saj janë plot jetë, dinamizëm, ritëm, janë vargje që burojnë nga frymëzimet më të mira, por edhe fjalë të skalitura e të radhitura në një strukturë moderne të komunikimit me lexuesin.
Gjuha me të cilën komunikon kjo poeteshë është e pasur me motivacion artistik, në formë e brendi, gjuhë e idealistes, e cila edhe godet kur duhet goditur, edhe trimëron kur duhet trimëruar, por nuk vajton, as atëherë kur të tjerët vajtojnë. Vajin, ia kanë vrarë me kohë vrastarët. “Frika zemrën nuk’ e mund… meqë diku një këngë kryeneçe përmbytë ankthin, liridashësit betohen kështjellave. ( Shikimi në mjegull)
Në rrugë për të krijuar “poemën e lirisë” ajo kishte thithur nektarin e fjalës së lirë, ashtu sikur kishin bërë poetët, shkrimtarët, idealistët, ata poetë e shkrimtarë që ne na duken shumë të mëdhenj, madje të paarritshëm. Pa pretendime për t’ u krahasuar me ta, ajo e kishte kuptuar me kohë se duhej të shkruante “poezinë e luftës në pamflete, pavarësisht se zogjtë i vrasin me plumba, e dinte se për të lëshuar britmën për lirinë, zogjtë vdesin duke kënduar”… (Vargje në robëri).
Në rrugëtimin e saj poetik, ashtu sikur në rrugën e saj drejt lirisë, Teuta Zymberi ka ecur krejt lirshëm, madje edhe shfrenueshëm, ashtu sikur kanë hapëruar dhe hapërojnë militantët, sepse ajo ishte rruga që e kishte zgjedhur me vetë dëshirë, rrugë drejt lirisë, jo e shtruar me dafina e lule, por me sfida, thera e driza, pengesa e ndalesa, me rrethim e shtetrrethim, një rrugë e gjatë shekullore, nëpër të cilën kishin ecur idealistët, dëshmorët, heronjtë, heroinat, rruga e vetme drejt lirisë.
E vetëdijshme se liria nuk falet, se nuk dhurohet, ajo nge zërin e protestës drejtuar mujsharëve të kancelarive evropiane e botërore. Si bijë besnike e një populli të ndarë e të gjymtuar padrejtësisht, shpërthen revoltën e saj të ligjshme:
Unë, dosja Shqiptari nga Kosova dhe viseve etnike
Jap ultimatum për të drejtën time historike
Rezoluta e Krismës në Kongresin e Armëve.
Vetëvendosë Lirinë time Kombëtare… (Unë tragjiku i Evropës)
Vargjet e lira të kësaj poeteshe janë poezia vetë, ajo poezi që gjithnjë e ma rrallë po shkruhet, e ditë e më pak po lexohet, sepse njeriu i sotëm i kohës globale me shpejtësi po tjetërsohet, madje edhe nga arti, ai sikur ka rrëshqitur drejt ambisit, drejt reklamës lakuriqe, drejt ndragies. Dikur këtë format krijimtarie me të drejtë e e quanim poezi e angazhuar sociale, meqë nga poezia dhe arti përgjithësisht kërkohej të ishte në shërbim të njeriut, të shoqërisë, humanizmit, pse jo edhe të revolucionit…
E sot kohët kanë ndërruar. Në të vërtetë njerëzit, pa kurrizorët kanë ndërruar duke ecur kah fryn era, pa e kuptuar se “Shëndetin ta grimcon kapitalizmi i poshtër.
Perëndimi është ëndërr banale duhesh ta dish
Kamp mesjetar kundër hartës shqiptare…
Dhe ti, Aulonë
Mos ik nga historia e emrit tënd
Mos harro datën e Ditëlindjes kur ke lindur
Këtë e duan Sadistët
Të harrosh kur ke lindur”.
Teuta Zymberi, poezi
Unë, tragjiku i Evropës
Unë, i huaji, i huaj për të huajin
Gjaku im analizë eksperimenti në laboratoret e Evropës
Unë, refugjati i tretur në perëndimin e egër
Me Ndërgjegjen e Vrarë jetoj mes dëshpërimit e shpresës
Unë, dosja ” Kosova Albaner”
Që, sytë m’i vret cinizmi i bukurisë kapitale
Unë, personazhi i njohur i tragjedisë
Pyes ATA, që, mbi gjakun që nuk falet krijojnë Komedi
Është Koha e Demokracisë apo Shpëtimit Kombëtar!
Unë i huaji, i huaj për të huajin
Unë, aneks i shkëputjeve në hartën e tokës
Unë, i përjashtuari në kongreset e Berlinit, Londrës, Dejtonit…
Më i talluri në Konferencat e Paqes
Shqiptari i shpallur qytetari i Evropës
Emri më i vjetër i Ballkanit!
Unë dosja Shqiptari nga Kosova dhe viseve etnike
Jap ultimatum për të drejtën time historike
Rezoluta e Krismës në Kongresin e Armëve
Vetëvendosë Lirinë time Kombëtare
Nuk shkove turist, por në front
( Kushtuar Dëshmorëve, që shkuan nga diaspora të luftojnë për lirinë e Kosovës)
Ti, Luftëtar i lirisë
Në shtratin e flakës së maleve
Nuk shkove për t’u shtrirë në pushime verore
mbi trupat e femrave të masakruara
nuk shkove të dehesh në aventura
Mbi kufomat e njoma të fëmijëve
nuk shkove të mbash konferenca pacifiste
Mbi varret e njëmijta të Kosovës
nuk shkove të tallesh me fjalën Pavarësi
Nuk shkove as t’u thuash bedeneve të Adem Jasharit
Dorëzo armët!
Ti, Luftëtar i lirisë
Nuk rroke armët në duar
Ta shesësh atdheun në tregjet ndërkombëtare dhe të Serbisë
As të bësh marrëveshje me xhelatin si t’i vrasësh kryengritësit në male
As nuk shkove të luash me Predikuesin e Paqes
Lojën e opcioneve në tavolinën e të Premteve!
Ti, Luftëtar i lirisë
Në Frontin e Luftës nuk shkove si turist
Ti, hyre në gjiun e tokës ushtar i popullit
Me shpirtin e fitores së madhe të UÇK
Me betimin e flamurit dhe të pushkës
E puthe tokën e dashur dhe të kallur të Kosovës
I shpalose letërnjoftimin e luftëtarit të vuajtur të burgjeve
Dhe i fole bjeshkës, gurit e plisit të bardhë:
I sati Dëshmor jam unë, që po flej në shtratin e maleve!
Shkruaj për mua Kosovë, kur unë udhëtoj te Dielli
Shkruaj, se unë, nuk jam i paidentifikuari i Kosovës
Unë kam emër, mbiemër, emblemën e lindjes
Kam varrin tek dera e shtëpisë në prehrin e nënës
Shkruani për mua ju troje të mia të gjitha bashkë:
Në atdhe u ktheva të luftoj kundër robërisë
Në Frontin e Luftës nuk erdha turist
Erdha si Skënderbeu tek populli
Kosovës t’a sjellë lirinë
Vdekjes Tënde nuk i besoj Dëshmor
Se Lufta për Çlirim
Legjitim njeh vetëm trimin
Vdekja për Atdhe nuk e njeh vdekjen
Vdekjes Tënde nuk i besoj…
Gjendje e jashtëzakonshme
Nuk përfundojnë netët e jashtëzakonshme tek unë
Nuk ndalet gjuha e keqe ta kafshojë popullin tim
Sadistët kërkojnë projekte të reja rreth trupit tim
Kërkojnë ditë e natë ta zhdukin emrin tim
Kur dua unë të jetoj shpallet Orë Policore
Kur dua unë lirinë më ndjekin penalisht
Kur dua unë të shkruaj vargje për Shqipërinë
Shpallin kulshedrat shtetrrethim
Sa herë që flas për lirinë më çojnë në Izolim
Sa herë që thërras për kryengritje
Makineria ushtarake vëhet në veprim
Shpallet Gjendje e Jashtëzakonshme, Kosova në shtetrrethim
Tango
Kush thotë se unë s’ di të vallëzoj Tango
Kush thotë se unë s’ kam gjene të artit të madh
Kush thotë se unë s’ di ta kuptoj
Kush thotë se unë s’ di ta luaj Aidën e Verdit
Unë jam lindur në djepin e këngës
Unë jam përkundur me ninulat e nënës
Unë jam rritur me Vallen e Shqipes
Unë jam shqiponjë dhe mbi Tango fluturoj
Vargje në robëri
Lexoja aq shumë lexoja
Për të krijuar poemën e lirisë
Përpiqesha t’ iu ngjaja poetëve të mëdhenj
Naimit, Pushkinit, Lorkës, Nerudës, Brehtit
Poete s’ bëhesha, por njësoj vuaja si ata
Shkruaja poezinë e luftës në pamflete
Unë e dija se për ta thirrë lirinë
Zogjtë i vrasin me plumba
Unë e dija se për të lëshuar britmën për lirinë
Zogjtë vdesin duke kënduar…
Shikimi në mjegull
Nata ka rënë në gjumë të shqetësuar
Dielli ende larg për ta përshëndetur
Era bartë zemërimin e Akilit rrugëve
Oxhaku përdredhon tymin mbi kullë
Sytë xhirojnë çdo ditë n’ këtë hapësirë
Tanket, kapuçhekurit, burgjet
Helmetat serbe fshehen nëpër mjegull
Mëngjeseve futen me tërbim nëpër dyer
Nata s’ ndjen Këngët e Ringjalljes
Lumturinë veç ëndërr e kam parë
Dritën e syve ma verbuan Ciklopët
Unë nuk e di çka do të thotë të jesh e lirë
Bota lëviz për çdo ditë për të mirë
Toka ime shkelet çdo ditë me rrota
Frika zemrën s’ e mund
Triumfi jeton në shpirtin e Faustit
Vjeshta në asfaltin gropa-gropa
Pikturon rojet e mjegullës
Diku një këngë kryeneçe përmbytë ankthin
Liridashësit betohen kështjellave
Frymëzimi im
Frymëzimi
Zakonisht në thellësi të natës më lind
Inspirohem jetën time ta rilind
Frymëzimi është një emër ideal
Një emër që ka lidhje me atdheun
Një emër që ushqen shpirtin tim
Frymëzim
Një emër që më mbushë përplot gjallërim
Që më jep zemër ta mbijetoj çdo rrezik
Unë lind bashkë me frymëzimin
Bashkë mundim terrin e zi
Bashkë mbajmë të fortë idealin për liri
(E shkruar në gusht 1989)
T’ im bir, Frymëzimit
Frymëzimi më frymëzon të frymëzohem për Shqipërinë, jetën, për dashurinë, për atdheun, për popullin, për idealin tim njerëzor, për ,Frymëzimin tim
Jeta ime quhet FRYMËZIM
Fjala nënë qenka heroizëm
Ta ndjesh dhimbjen e gjallë qenka pavdekshmëri
Ta sjellësh fëmijën në dritë qenka një mrekulli
Të lindësh fëmijën do të thotë të rilindësh si nënë një madhështi
Dhjetë orë dhimbje një botë e tëra me dhembje
Me dhimbjet që herë iknin e herë vininMe dhimbjet e gjalla që të përbinin
Me orë të tëra prisja lindjen e Frymëzimit
Duke pritur një lindje të mirë
Kujtoja një Lindje e vështirë
S?kisha britur kurrë në jetë
S?brita edhe kësaj here edhe nëse do vdesë
Me orën që ecte nga mesnata
Matja orët e dhimbjeve me orët e gjata
Ora dy pasmesnate kisha minutat e fundit
Dhe fillova të thërrisja Frymëzim, Frymëzim
Si përherë të fundit
Ndjeva oh, aq ëmbël nëgjoksin tim, pëllumbin
Ndjeva oh, aq këndshëm yllin e vogël
E putha, e përqafova, e shtrëngova
O zemër eja tek zemra dhe në gji e mora
Letër nga Perëndimi i egër
( AULONËS )
Dielli a po nxen Aulonë
Rrezet e tij vapë sjellin mbi tokë
Nënën ma ke ngushëlluar për Ditë të Zisë
E nesërmja a sjellë ndonjë protestë të re…
Shi apo bie Aulonë
Qielli ka ndërruar ngjyrën në sytë tuaj artistik
Apo dallëndyshet i kanë internuar
Në klinikat sadiste për eksperimentim…
Lulet a kanë ujë të rriten
Me lot të nënave ato a ujiten
A lindi ndonjë Yllkë a Fatos i vogël
Apo ndonjë djalë i ri u kthye nga ushtria prapë i vdekur…
Netët në misirin tim janë terr e zi
Shëndetin ma grimcon kapitalizmi i poshtër
Perëndimi është ëndërr banale duhesh ta dish
Kamp mesjetar kundër hartës shqiptare…
Dhe ti, Aulonë
Mos ik nga historia e emrit tuaj
Mos harro datën e Ditëlindjes kur ke lindur
Këtë e duan Sadistët
Të harrosh kur ke lindur.
Poezia e Teuta Zymberit na kthen në kohën e poezisë e njëmendtë, në vargjet e frymëzimeve jo vetëm djaloshare e vajzërore, por në fjalën e vërtetë artistike që komunikon me të gjithë, që nxit, frymëzon dhe të mbush qenien me besim në njeriun, në të mirën, të drejtën dhe në të vërtetën…
Nëse kështu nuk u shkruaka poezia, a thua a ekziston më, ajo? (Ahmet Qeriqi)
