Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Këmbimi i robërve të luftës
Reagimet dhe komentet
Aksion i zënies së ushtarakëve “jugosllavë” nga ana e njësitit të Brigadës 141 “Mehë Uka” kishte bërë jehonë atëkohë si brenda radhëve të UÇK-së ashtu edhe në rrafshin kombëtar e ndërkombëtar. Kështu ndodhi edhe më vonë. Nuk janë të pakta reagimet, opinionet, deklaratat, letrat, telegramet, komunikatat nga zonat operative, nga organizata dhe subjekte politike dhe jo politike kombëtare dhe ndërkombëtare. Për këtë aksion të UÇK-së, pati gjithashtu edhe një numër jo të vogël shkrimesh nëpër gazeta, revista, libra të ndryshëm të ushtarakëve, politikanëve, diplomatëve, vëzhguesve ndërkombëtarë dhe zyrtarëve të tjerë jo vetëm në hapësirën e gjeografisë shqiptare, por edhe në Ballkan, Evropë, madje deri edhe në SHBA e Rusi. Në Komandën e Brigadës dhe të ZOSH ato ditë arrinin telegrame mbështetëse nga popullsia e Shalës, e Mitrovicës, e Vushtrrisë, e Drenicës, por edhe nga zona të ndryshme operative të UÇK-së, si: Zona Operative e Drenicës, Zona Operative e Dukagjinit, Zona Operative e Llapit19 etj.
Në telegramin e Zonës Operative të Drenicës, ndër të tjera thuhet:
Jemi me ju, mos iu nënshtroni presionit të paskrupullt të faktorit ndërkombëtar! Drenicën do ta keni mbështetje të fortë. Janë djemtë civilë, të paarmatosur shqiptarë që po i kidnapon Serbia para syve të vëzhguesve ndërkombëtarë dhe jo ushtarët okupatorë, të armatosur deri në dhëmbë. Ata janë robër lufte. Morali i ushtarëve tanë është i lartë dhe do të shërbejë kudo që të ketë nevojë Atdheu, prandaj do të shërbejë edhe në Shalë. Mos u përkulni! Përshëndetje luftarake!20
Zona Operative e Dukagjinit në telegramin përkrahës dërguar Zonës Operative të Shalës, shkruante:
Jemi me Ju, shantazhet dhe presionet nuk na frikësojnë. Kur shqiptarët civilë të zihen e të mbahen peng, kjo nuk i bën aspak përshtypje Misionit Verifikues të OSBE-së, kurse kur ushtarët tanë zënë robër ushtarë okupatorë, i quajnë pengje. Para këtyre presioneve nuk lëshojmë pe. Ta mbajmë dinjitetin e ushtrisë sonë të lavdishme. Morali i ushtarëve tanë është rritur shumë nga qëndrimi i papërkulur i juaji, prandaj mbahuni të pamposhtur. Ndihma jonë nuk do të mungojë. Përshëndetje luftarake!21
Në telegramin përshëndetës dhe inkurajues të Zonës Operative të Llapit dërguar Zonës Operative të Shalës, ndër të tjera, thuhet:
Këto ditë, pas zënies robër të tetë ushtarëve pushtues, Zona juaj i është nënshtruar një presioni të jashtëzakonshëm ndërkombëtar për lirimin e tyre. Lirisht mund të thuhet se gjatë këtyre ditëve ishit në qendër të opinionit ndërkombëtar dhe atij kombëtar. Mirëpo, ju me dinjitet të shkëlqyer jeni duke i bërë ballë këtyre presioneve joparimore të faktorit ndërkombëtar që të zënit rob të lirohen pa kushte… Me qëndresën e Juaj po i tregoni gjithashtu edhe pushtuesit se nuk frikësoheni nga kërcënimet e tij dhe se të gatshëm prisni të gjitha sulmet ofensive të tij… Qëndresa Juaj po merr përmasa madhështore. Jeni bërë këto ditë qendra e krenarisë kombëtare. Ju lumtë! Mbahuni!22
Telegram përkrahës për SHP të UÇK-së do të vijë edhe nga LKÇK në Zvicër. Në atë telegram, ndër të tjera, thuhet:
Të nderuar vëllezër, luftëtarë të lirisë! Qëndresa juaj vërtet ka ngritur moralin luftarak të ushtarëve të zonave të Drenicës, të Dukagjinit dhe të Llapit, ndërsa ne, në mërgim na obligon që Ushtrinë Çlirimtare ta ndihmojmë edhe më shumë se deri tash. Qëndresa juaj e paluhatshme Ushtrinë tonë Çlirimtare e bëri edhe më të lavdishme. Ju, vëllezër luftëtarë të lirisë, këto ditë vërtet jeni në qendër të vëmendjes kombëtare e ndërkombëtare dhe jeni krenaria e kombit. Ju lumtë mendja dhe pushka!23
Komanda e Zonës Operative të Shalës dhe komandanti i saj, Rrahman Rama, ishin entuziazmuar me këtë aksion, prandaj me anë të një telegrami shprehen kështu:
Komanda e Zonës Operative të Shalës falënderon të gjithë ushtarët dhe eprorët e Brigadës 141 “Mehë Uka” për trimërinë, gjakftohtësinë, gatishmërinë e plotë luftarake dhe disiplinën për kryerjen e detyrave ushtarake… Qëndrimi stoik i ushtarëve edhe eprorëve në istikame dhe morali i lartë luftarak, që u vërejt kudo në këtë Brigadë, ishte baza jonë mbështetëse për Shtabin e Përgjithshëm të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në betejën gjashtëditore. Beteja jonë e fituar është humbje e thellë e armikut, prandaj duhet të qëndrojmë edhe më tej në shkallën e parë të gatishmërisë luftarake. U lumtë trima!24
Për marrëveshjen e arritur për këmbimin e robërve të luftës, në Likoc do të prononcohet edhe njëri nga përfaqësuesit e SHP të UÇK-së, Ramë Buja, i cili për Agjencinë Kosova Press, pas lirimit të tetë ushtarakëve serbë deklaroi:
Bisedimet zgjatën rreth pesë orë. Ato ishin të rënda, të mundimshme e të lodhshme. Vendimi për lirim u mor pas garancisë së dhënë nga tre përfaqësuesit e tri mekanizmave ndërkombëtar: SHBA-së, BE-së dhe OSBE-së25.
Nga Zyra e Përfaqësuesit Politik të UÇK-së në Prishtinë jepet një Komunikatë, në të cilën ndër të tjera thuhet:
…Tetë ushtarët jugosllavë, të zënë robër nga njësitet e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës të Zonës Operative të Shalës u çarmatosën dhe, gjatë mbajtjes së tyre në arrest, si robër lufte, u trajtuan sipas konventave ndërkombëtare mbi luftën… Lirimi i tyre është pjesë e marrëveshjes së përfaqësuesve të Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së me përfaqësuesit e Bashkimit Evropian, të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe të Misionit Verifikues të OSBE-së në Kosovë, me garancinë e Misionit Verifikues për lirimin e ushtarëve të UÇK-së të zënë robër, duke u bazuar në parimin e reciprocitetit për shkëmbimin e robërve të luftës, sipas rregullave ndërkombëtare26.
Lëvizja e Bashkuar Demokratike e komenton dhe e vlerëson kësisoj marrëveshjen e arritur për këmbimin e robërve të luftës:
Peshën e kësaj marrëveshjeje e rritë karakteri i theksuar politik e ushtarak, sidomos ai humanitar. Kjo dëshmon, jo vetëm epërsinë morale të ushtarëve tanë të lirisë, por edhe synimin e qartë politik e kombëtar dhe ndërgjegjen e lartë për misionin historik që i kanë vënë vetes27.
Agjensia Kosova Press, jep këtë koment:
Marrëveshja e arritur…ka ngritur moralin e ushtarëve dhe të popullsisë së kësaj ane. Mbretëron bindja e përgjithshme se, në këtë rast, më tepër se deri sot u legjitimua Ushtria Çlirimtare e Kosovës, si forcë dhe autoritet i patejkalueshëm për zgjidhjen e çështjes së Kosovës. Njëkohësisht, konsiderohet se Ushtria Çlirimtare e Kosovës ka fituar legjitimitet, si palë ndërluftuese në konfliktin e Kosovës28.
Për marrëveshjen e arritur do të deklarohen edhe ambasadorët Uilliem Uoker, Kristofer Hill dhe Petriç:
Jemi të kënaqur që Ushtria Çlirimtare e Kosovës i ka liruar tetë ushtarët jugosllavë, si pjesë e një marrëveshjeje fer dhe të balancuar. Kjo është pjesë e një mirëkuptimi që Ushtria Çlirimtare e Kosovës ka arritur me bashkësinë ndërkombëtare, përfshirë këtu edhe Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim Evropian, Bashkimin Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ambasadori Petriç, Ambasadori Hill dhe unë kemi dhënë garancitë tona për përmbushjen e të gjitha pikave që ne i kemi diskutuar, shprehet ambasadori Uoker. Kurse ambasadorët Hill e Petriç do të deklarojnë: -Jemi të kënaqur që, në bazë të një marrëveshjeje të ndershme dhe të balancuar, UÇK-ja i liroi ushtarët jugosllavë29.
Nga Brukseli njoftohej se NATO kishte përshëndetur lirimin e tetë ushtarëve jugosllavë nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës: Ushtarët jugosllavë ishin të zënë robër nga njësitet e UÇK-së më 8 janar të këtij viti. Burimet e Aleancës thanë se sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Javier Solana, prezantoi këtë lajm edhe në Këshillin e Partneritetit Evroatlantik, që përbëhet nga 44 shtete30.
Ja edhe disa komente e reagime të gazetarëve, reporterëve e diplomatëve në Shqipëri, Serbi, Francë, Britani, Gjermani, në Evropë, madje edhe në SHBA e Rusi.
Gazeta serbe “Vreme”, e datës 11 janar 1999, citon gazetën britanike “Sandey telegraf”, e cila njofton për bisedimet dramatike midis UÇK-së, dhe përfaqësuesve të Misionit Verifikues. Edhe pse po bëhej presioni i fuqishëm ndërkombëtar edhe ndaj komandantëve të UÇK-së në Dragobil, sipas gazetës, shqiptarët kryengritës, po kushtëzonin lirimin e ushtarëve me kërkesën që të lirohen nëntë pjesëtarë të UÇK-së. Sipas gazetës tjetër, “Der Standard”, rrëmbimi i tetë ushtarëve jugosllavë nga UÇK nuk ishte i rastësishëm, por ishte aksion i planifikuar… Koha kur ishte bërë aksioni, sipas gazetës, nuk ishte e zgjedhur rastësisht. Ajo lidhej me vizitën që kishte bërë kryesuesi i ri i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim Evropian, ministri i jashtëm norvegjez Knut Volebek, i cili kishte udhëtuar në Jugosllavi, ku do të bisedonte si me Millosheviqin ashtu edhe me liderët shqiptarë të Kosovës, Ibrahim Rugovën dhe Adem Demaçin… Në këtë mënyrë, sipas kësaj gazeta, UÇK-ja politikisht ka fituar rëndësi, peshë…. Ndërsa në komentin e gazetës “Vreme”, të datës 16 janar 1999, ndër të tjera thuhej: Nga kriza e pengjeve ka përfituar vetëm UÇK-ja… Është e qartë se shteti i Serbisë nuk është në gjendje që me mjetet e dhunës të shkatërrojë ose të mund UÇK-në. Të bësh përpjekje për një gjë të tillë, do të na kushtonte edhe më shtrenjtë sesa që kemi për të paguar. Në të vërtetë, UÇK-ja është shndërruar në faktorin më të fuqishëm politik të shqiptarëve31.
Atë kohë edhe qarqet politike serbe kishin reaguar rreptë ndaj aktit të zënies rob të 8 ushtarëve të tyre nga UÇK-ja. Sipas burimeve jugosllave të kohës, bisedimet për lirimin e ushtarëve të zënë robër po zhvilloheshin me ndërmjetësimin e Misionit Verifikues në Mitrovicë, Prishtinë dhe Dragobil32… Kjo po shkaktonte nervozizëm të madh në Serbi. Prandaj, kishte edhe reagime. Se sa të rrepta ishin reagimet në Serbi po veçojmë dy sosh. Kështu, Partia Demokratike e Zoran Gjingjiqit, pasi kishte shprehur indinjatën për rrëmbimin e ushtarëve, thoshte se çdo qytetar i Serbisë duhet të shtrojë pyetjen se çka është bërë deri në tash për t’u shmangur tragjeditë e tilla…33 Pra, në Serbi akti i zënies rob të ushtarëve të tyre konsiderohej tragjedi.
Reagime të ndryshme dhe të rrepta nga Beogradi pati jo vetëm me rastin e zënies, por edhe me rastin arritjes së marrëveshjes për këmbimin e robërve. Vojisllav Koshtunica, kryetar i Partisë Demokratike të Serbisë, këmbimin e robërve të luftës e konsideronte si një precedent tejet të rrezikshëm. Me këtë, sipas Koshtunicës, UÇK-së i është njohur legjitimiteti dhe se ajo ka dalë fitimtare, duke tërhequr për hunde edhe Beogradin, edhe Uashingtonin… dhe se UÇK është nivelizuar me Ushtrinë jugosllave34.
Çështja e këmbimit të robërve pati jehonë edhe në Shqipëri. Këtë e pohon edhe Paskal Milo, ish Ministër i Punëve të Jashtme, në librin e tij “Ditari i një Ministri të Jashtëm”. Në atë kohë, Ministri i Punëve të Jashtme i Norvegjisë, njëkohësisht kryetar i radhës i OSBE-së, Knut Volebek, do të kërkojë nga Qosja të ndikojë në lirimin e robërve serbë të zënë nga UÇK-ja35. Se çështja ishte aq serioze dëshmon edhe fakti se edhe përfaqësuesi i OSBE-së në Shqipëri, Dan Everts, kishte kërkuar takim urgjent me akademik Rexhep Qosjen për të kërkuar lirimin e menjëhershëm të ushtarëve serbë, sepse, shprehet ai, gjak i madh mund të derdhej, sepse Millosheviqi do të fusë në luftë forca të mëdha për t’i liruar ata! Nga akademik Qosja, Dan Everts kërkon me këmbëngulje për lirimin e robërve, siç i quan ai të rrëmbyer. Lirimi i serbëve, sipas tij, do të mund të shfrytëzohet shumë në të mirë të UÇK-së dhe të shqiptarëve në përgjithësi në Kosovë36.
Reagime, madje të rrepta, kishte edhe nga Franca. Qeveria e Francës do ta dënojë dhe do ta quajë aksion terrorist aktin heroik dhe human të UÇK-së. Madje, Qeveria e Francës u kishte bërë një demarsh vëzhguesve të OSBE-së që të ndërmarrin të gjitha masat për lirimin e tyre të menjëhershëm dhe pa kusht37.
Siç shkruan gazeta gjermane “Tageszeitund”, edhe Gjermania kërkonte të liroheshin sa më shpejt robërit serbë të luftës38.
Vazhdon…
