P o s t f e s t u m 100 vjetorit të Pavarësisë –
“Në rast se Fuqitë e Mëdha do ta dënojnë këtë popull… të mbetet në robëri, apo më keq, ta copëtojë midis fqinjëve, Gadishulli i Ballkanit nuk do të ketë kurrë qetësi,…Përkundrazi në rast se shqiptarëve do t’u njihen të drejtat e tyre kombëtare, Shqipëria do të bëhet faktor i paqës në Gadishullin e Ballkanit”.
KËSHTU i KISHTE THËNË ABDYL FRASHËRI Bizmarkut, në takimin e drejtpërdrejtë në Berlin, me që rast Bizmarku i kishte kërkuar falje Abdyl Frashëri dhe i kishte dhënë premtime inkurajuese….
Përjetime që obligojnë janë këta përvjetorët jubilarë! Veçanërisht kur janë treshifror. Kam përjetuar disa të tillë,* por treshifror, që i referohet çështjes shqiptare, ky është i dyti. I pari ishte në vitin 1978 (Njëqindvjetori i Lidhjes së Prizrenit) dhe tash Njëqindvjetori i Ditës së Flamurit dhe i Pavarësisë Kombëtare shqiptare.
Për Flamurin Kombëtarë Shqiptarë, nuk ka diskutim! I ka përtej pesëqind vjet. Ndërsa Shpallja e Pavarësisë shqiptare, edhe pas njëqind vjetësh, i ka njëqind pikë pyetje!? Dikush i thotë pavarësia e Shqipërisë, tjetri e Shtetit shqiptarë, njëri në Vlorë, tjetri në Shkup, dikush në Shalë tjetri në Junik, dikush në Durrës dikush në ndonjë mëhallë të veten… etj.
Kryesorja është se shqiptarët kanë flamurë kombëtarë, dhe kanë nis rrugën e pavarësisë kombëtare qysh para një shekulli.
Ky 100 vjetor dallon shumë nga ai i vitit 1978,(LSHP). Pikërisht ai dallim më shtrëngon që të mos hesht! Për shumë arsye.
Tash është Një qind vjetori i Pavarësisë, nuk është i ndonjë Lidhjeje, tash jetojmë në kohën e lirisë së fjalës – madje këtë liri edhe mund ta keqpërdorin, ata që e keqkuptojnë sistemin demokratik! Falë kësaj lirie, që është fituar me shumë sakrifica e gjak shqiptari, kësaj here, personalisht, kam mësuar gjëra shumë të vlefshme.
Kam mësuar se paska edhe më të padijshëm se unë!
Paska që nuk dinë ta lexojnë historinë, aq më pak ta kuptojnë drejt, prandaj edhe kanë dalë në sipërfaqe shprehje e konstatime që më kanë nxit, edhe vogëlsia ime, të përzihem në histori. Rastësisht jetoj në këtë kohë dhe në këtë vend, i cili ka bë histori, por fatkeqësisht historinë e konstruktojnë ata që dinë edhe ta shtrembërojnë. E shkruajnë kuturu – si fryn era! Kjo është më tepër çështje etike se sa praktike. E pashë se ka akoma njerëz të pendës e të gojës që akoma përkunden në djepin e iluzioneve të para 100 vjetëve. Nuk kanë mësuar gjë nga përvoja e kaluar dhe notojnë jashtë kontekstit historik edhe linguistik! Flasin dhe shkruajnë si të kurdisur !
Shkruajnë se:
“Pushtimi osman i dha fund jetës së pavarur politike e shtetërore të shqiptarëve, duke e kredhur vendin në një prapambetje të thellë ekonomike”. Ata bëjnë çmos që në vazhdimësi të kultivojnë platformën probizantine se shqiptarët kishin qenë në xhenet deri sa nuk kishin ardhur turqit në Ballkan! Tek me Osmanët humbën “pavarësinë politike e shtetërore… “!?
Flasin se, shqiptarët në vitin 1912 shpëtuan nga një dhunë e egër pesëqindvjeçare! Shqiptarët asnjëherë në historinë e tyre nuk kanë qenë më mirë se sot!…. Njëqindvjetorin e Pavarësisë e pritëm si e pritëm! Nuk jam i pari as i fundit; sigurisht as i vetmi, që ka prit më shumë.
Ditët e shënjuara në kalendarë nuk janë vetëm për të festuar! Populli feston, edhe elita që i prinë popullit, por elita: politike, kulturore, shkencore, diplomatike, ekonomike, etj.; kanë edhe obligim që krahas festimit të bëjnë një farë llogarie për kryerjen e detyrimeve të tyre ndaj popullit dhe atdheut: Çka është paraparë të arrihet ndërmjet atyre dy datave? Sa është arritur? Njëqindvjetorin e Pavarësisë populli e shënoi denjësisht! I lumtë popullit!
Diti të festojë edhe në Shkup edhe në Vlorë; ishte bashkë, sikur në vitin 1912 – kur Arnautlluku ishte Arnautlluk! Sikur që ishte në Kamusu-l-a\lam -enciklopedinë – e Sami Frashërit!
Shqipëria në fund të shekullit XIX, me katër njësi shtetërore (4 vilajete)
Ku të ishte fati të ishin edhe udhëheqësit sikur ata të vitit 1912 ! Nëse merren për bazë rrethanat historike, është dashur edhe më mirë. Sot e tërë bota konstruktive e ka kuptuar çështjen shqiptare. Kjo frymë nuk u pa gjëkundi! Të paktën jo në institucionet kompetente e përgjegjëse! Në dobi të kësaj bindje shkon fakti se institucionet shkencore nuk e pritën këtë 100 vjetor me asnjë projekt kapital, p.sh., botim dokumentesh, në
gjuhën shqipe dhe në gjuhën angleze, me qëllim që t’u ndihmojë miqve të popullit shqiptarë që t`a ndihmojnë më konkretisht në rrugën e mëtejshme të ndërtimit të shtetit të pavarur. Kjo mbetet për 110 vjetorin e pavarësisë, kur nuk do ta presin me këngë e me programe zbavitëse, që opinionit botërorë nuk i afron vlera që ka ky popull! Përkundrazi ndonjëherë shprehnin antivlera.
E rëndësishme është: Të vazhdohet më tej, por ndryshe…, jo sikur tash! Kërkesat e popullit shqiptarë, të kristalizuara në programin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit nuk ishin përqendruar në zbavitje…. !
Njëqindedhjetë vjetori i Pavarësisë duhet pritur:
Me 10 vëllime dokumentesh, (vetëm institucionet shkencore në Kosovë) që publikohen për herë të parë : 5 nga arkivat e Turqisë, 1 nga arkivat e Serbisë, një të Greqisë, një të Italisë, dy të Gjermanisë, përveç arkivit të Tiranës, Prishtinës dhe të Shkupit.
Njëqindvjetori u festua në mënyrë të denjë, e ka vlejtë dhe urime! Ka pas çka të festojë, edhe për këtë urime! Të arriturat në fusha të ndryshme të jetës shqiptare brenda këtyre 100 vjetëve, 1912-2012, janë pa dyshim arritje të rëndësishme – kjo nuk do diskutim!
Por qarqet shkencore shqiptare në përgjithësi duhet të thellohen, të kthjellohen e të bëjnë periodizimin e historisë shqiptare në tri periudha:
periudha paraosmane – deri 1389;
periudha Osmane , 1389-1912, dhe
periudha postosmane, 1912-2012.
Dhe dalin tri faqe të historisë shqiptare: Historia shqiptare paraosmane, historia shqiptare osmane dhe historia shqiptare postosmane, të cilën periudhë shumë pseudohistorianë e pseudointelektualë shqiptarë kanë dëshirë ta quajnë evropiane, thua se deri me 1912 shqiptarët dhe shqipëria kishin qenë Aziatike, e tek pasi i mori nën sqetull Serbia shqiptarët “… kanë shpëtuar nga dhuna e egër pesëqindvjeçare…. “!!! Këta kishin vuajtur vetëm pesëqind vjet!!! Të merren seriozisht me këtë çështje.
Ndryshe nuk do t`i dalin hakut realitetit historik dhe sakrificës së popullit shqiptarë.
Është koha dhe rrethanat që elita shkencore, politike, fetare dhe diplomatike të përballen me realitetin historik dhe aktual, pa iluzione, për ardhmërinë e popullit shqiptarë, sepse kjo është edhe në dobi të popujve të tjerë të Evropës e më gjerë.
Të hiqet dorë nga kllapia njëshekullore dhe të rreken në ndryshimin dhe korrigjimin e asaj që duhet korrigjuar – sjelljeve oportune ndaj të vërtetës historike dhe kamuflimit të realitetit.
Duhet një qasje ndryshe. Të gjithë subjektet me përgjegjësi për gjendjen në Evropë ta kuptojnë se burim i trazirave janë padrejtësitë që ushtrohen ndaj popullatës me numër më të vogël; duhet ta kuptojnë se ndërtimi i sistemit paqësor dhe të qëndrueshme e afatgjatë në këtë hapësirë të vetmin themel të
shëndoshë e ka zbatimin e drejtësisë! Shekulli i dytë i procesit të pavarësisë kombëtare për shqiptarët duhet të jetë ndryshe – jo sikur shekulli që kaloi! Mos provohet zgjidhja e problemit të popullit shqiptarë me eksperimente, por me argumente!
Me aksione jo me iluzione!
Në të kundërtën, zjarri do të jetë i pushuar, por jo i shuar!