Besimi im është i palëkundur, i gdhendur në shpirtin dhe qenien time, se nuk ka bir shqiptari që nuk e ka përjetuar si dritë në terr, si shpresë në errësirë, lindjen dhe rritën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ishte si dielli që shpërthen në ag, si rrëkeja që çan akullin e dimrit të gjatë, si flaka që ndriçon rrugën e atdheut të përbuzur.
Ne, bijtë e një dheu të robëruar, të rritur nën hijen e një shteti që nuk na deshi dhe nuk e deshëm kurrë, mbetëm të huaj në tokën tonë. Të mohuar nga çdo e drejtë elementare, si fëmijë të përzënë nga pragu i shtëpisë së vet, ne nuk patëm ushtrinë tonë, nuk patëm mundësinë t’i shërbenim mëmëdheut siç bënin të tjerët për vendet e tyre. Ndaj, kur UÇK-ja lindi nga dhimbja dhe krenaria, nga loti dhe gjaku, nga betimi i pathyer dhe ëndrra e shekujve, ajo nuk ishte vetëm një ushtri—ajo ishte mishërimi i vetë shpirtit shqiptar.
Ajo ishte kthimi i nderit të humbur, ishte zëri i gjyshërve tanë të heshtur nën peshën e padrejtësisë, ishte britma e tokës që kërkonte lirinë e saj. Dhe ne, ne e pamë atë si një dritë që nuk mund të shuhet, si një fllad që fryn mbi plagët tona, si një rikthim i asaj që na ishte mohuar përjetësisht. UÇK-ja nuk ishte vetëm një ushtri; ajo ishte zgjimi ynë nga robëria, ishte forca e një kombi që më në fund mund të ngrinte krye dhe të thoshte me zë të plotë: UÇK- është i yni! UÇK- është liria!
Çfarë të drejte patëm ne, ne që lindëm nën qiellin tonë, por u rritëm si të huaj në tokën e të parëve? Çfarë betimi mund të kishim dhënë, kur askush nuk na e njohu të drejtën të betohemi për atdheun tonë? Cilin himn mund të kishim kënduar, kur zëri ynë u mbyt në heshtje dhe kënga jonë u ndalua para se të lindte?
Ne ishim fëmijët e një dheu që nuk mund të na gëzonte, të një shteti që na trajtoi si të padukshëm, të një historie që u shkrua pa ne. Dhe megjithatë, ne e ndienim thirrjen e gjakut, atë urdhër të pashkruar që vjen nga shekujt dhe i flet shpirtit të robëruar: Mbro tokën tënde, mbro fjalën tënde, mbro nderin tënd!
Kur erdhi dita e betimit, ne nuk kishim tribunë shtetërore, as flamuj që valëviteshin mbi ne, as himn të lejuar që të jehonte në qiellin tonë. Kishim vetëm zemrat tona, që rrihnin një ritëm të shenjtë, kishim vetëm gjakun tonë, të gatshëm të derdhej pa kushte, kishim vetëm besën, atë ligj të pashkruar që nuk na e mësoi askush, por e mbajtëm të skalitur në shpirt.
Dhe si ushtarë të një shteti të huaj, kur dhamë betimin, e dhamë atë me heshtjen e brezave, me dhimbjen e atyre që kishin rënë pa mundur ta thonë, me urtinë e një populli që kishte pritur gjatë. Nuk kishim leje për ta mbrojtur këtë tokë, por kishim arsye më të fortë se çdo ligj të shkruar—dashurinë për atdheun, detyrën e shenjtë që nuk na e njohu askush, por e ndienim si pjesë të qenies sonë. Dhe kështu, pa leje, pa njohje, pa himn, por me shpirtin plot, ne u betuam në heshtje se do ta mbronim këtë tokë deri në pikën e fundit të gjakut. Dhe ai betim u bë himni ynë i pashkruar, kënga e një populli që nuk mund të heshtë më.
Kush ishim ne? Një popull i lindur nga gurët e lashtë të kësaj toke, të ujitur nga lumenjtë që rridhnin si damarët tanë, por që u trajtuam si të huaj në tokën tonë. Ne ishim ata që e kishim folur këtë gjuhë që nga agimi i historisë, ata që e kishim kënduar këngën e dhembjes dhe krenarisë, ata që e kishim mbjellë tokën, e kishim vaditur me mund dhe shpresë, por kur erdhi koha e të drejtave, na u thanë se nuk na takonin, sikur të mos kishim qenë kurrë pjesë e saj.
Ne ishim një popull i pa shtet, jo sepse nuk kishim histori, jo sepse nuk kishim luftuar për të, jo sepse nuk e kishim dashur me shpirt, por sepse një dorë e huaj, e rëndë dhe e pamëshirshme, kishte vendosur ta shuante emrin tonë, ta mbulonte historinë tonë, ta shkatërronte çdo kujtim të ekzistencës sonë. Na thanë se ishim të huaj në tokën tonë, na trajtuan si mysafirë të padëshiruar në shtëpinë e të parëve tanë, na ndaluan të ëndërronim për një të nesërme që ishte veç e jona.
Ne nuk kishim një tryezë ku të uleshim si të barabartë, nuk kishim një gjuhë të njohur nga ligjet e tyre, nuk kishim një flamur që mund ta ngrinim lirshëm në qiellin që gjithmonë kishte qenë yni. Nuk kishim asnjë të drejtë të betoheshim për atdheun tonë, sepse sipas tyre ai nuk na përkiste. Nuk kishim të drejtë të ëndërronim, sepse ëndrrat tona për liri u shiheshin si kërcënim për ata që e kishin ndërtuar pushtetin mbi kurrizin tonë. Nuk kishim të drejtë të këndonim këngën e tokës sonë, sepse melodia e saj nuk ishte e lejuar në sheshet e robërisë.
Ne u rritëm në këtë dhe, por nuk na e njohën si tonën. E deshëm këtë tokë me shpirt, por na mohuan t’i shërbenim asaj. Hodhëm rrënjë në të, por u munduan të na shkulnin me dhunë. U munduan të na mbulonin me heshtje, të na shuanin me frikë, të na zhduknin nga historia, sikur ne të ishim një hije dhe jo një komb i gjallë. Ata donin të na bënin të harrojmë se kush ishim, por si mund ta harrojë njeriu diellin që i ngroh shpirtin, tokën që i rrit farën, fjalën që i mban të gjallë kujtimet?
Ne ishim pa shtet, por jo pa identitet. Pa të drejta, por jo pa të vërtetën e të qenit tonë. Ishim pa njohje nga bota, por jo pa vetëdije se nga vinim dhe ku donim të shkonim. Ishim pa flamur në duar, por ai valëvitej në zemrat tona. Dhe mbi të gjitha, ishim pa liri, por jo pa shpirtin e një populli që nuk pranon të shuhet, që nuk pranon të harrohet, që nuk pranon të jetojë si hije në dheun e vet. Dhe për këtë, edhe pse na robëruan me dhunë, edhe pse na mohuan gjithçka, ne mbetëm të gjallë, të papërkulur, duke pritur ditën kur hijet e pushtimit do të shpërndaheshin dhe ne do ta thërrisnim të ardhmen me emrin tonë të vërtetë.
Shifrat janë të sakta, të shkruara në dosje të ftohta, në arkiva që nuk mbajnë aromën e gjakut dhe britmave. Janë numra në raporte të pluhurosura, rreshta statistikash të ngurta që nuk mund të përshkruajnë lotin e fundit të një ushtari të ri, të cilit i rrëmbyen rininë, shpresën dhe jetën. Po kush mund të përkufizojë dhimbjen që nuk numërohet me shifra? Kush mund të llogarisë sa zemra u thyen, sa ëndrra u shuan para se të kishin kohë të lulëzonin?
Ata u vranë, të dërguar në një luftë që nuk ishte e tyre, në një betejë ku ishin veç mish për top. U shtynë në rrugë pa kthim, me uniforma që nuk i donin, me armë që nuk i ngritën kurrë për veten, për tokën e tyre, për atdheun që nuk iu lejua ta kishin. Dhe ata që nuk u vranë në fushëbetejat e huaja, u vranë në errësirën e dhunës, u thyen nga torturat që nuk njihnin mëshirë, u shuan në qelitë ku dhembja bëhej e vetmja shoqëri.
Dhe ata që nuk u vranë nga plumbat e një lufte të huaj, nga grushtet dhe britmat e atyre që i shihnin si armiq në tokën e vet, u vetëvranë. Sepse ka dhimbje që nuk durohet, ka heshtje që bëhet varr për shpirtin, ka net që nuk kanë më agim. Ata, djemtë tanë, nuk patën rrugëdalje, nuk patën krahë për të fluturuar nga ferri ku u hodhën, dhe një ditë, në qelitë e ftohta të errësirës, në dhomat e izoluara të trishtimit, zgjodhën të ikin. Jo sepse ishin të dobët, por sepse ishin të lodhur, të thyer, të humbur mes kujtimeve të një jete që s’mund ta jetonin më.
Dhe pastaj, kishte nga ata që mbijetuan, por mbijetesa e tyre ishte një dënim më i gjatë se vetë vdekja. Ata që u tërhoqën zvarrë në gjykatat ushtarake jugosllave, që u dënuan me vite të gjata, marramendëse, sikur krimi i tyre të kishte qenë vetë ekzistenca. Ata që u ulën në bankën e të akuzuarve vetëm pse kishin emrin e gabuar, gjuhën e gabuar, gjakun e gabuar. Ata që dëgjuan dënimet e tyre me zë të ulët, me kokën lart, por me shpirtin që peshonte si një gur varri.
Dhe koha kaloi, por a kaloi vërtet? A mund të kalojë një padrejtësi e tillë, kur nëna e një ushtari ende mban rrobat e tij të vjetra si një kujtim që nuk mund të harrohet? Kur motra e tij ende pyet veten se çfarë do të ishte ai sot, nëse do të kishte jetuar? Kur dhimbja ende endet rrugëve, e padukshme, por e pranishme, si një fantazmë e një kohe që nuk ka ikur kurrë?
Numri i tyre dihet, por kujtimet nuk numërohen. Emrat e tyre mund të lexohen, por zëri i tyre nuk dëgjohet më. Ata u shuan, u vranë, u dënuan, por historia e tyre nuk duhet të mbetet një hije në cep të një arkivi. Sepse ata nuk ishin thjesht numra në një dosje gjykate, nuk ishin thjesht të dënuar të një sistemi të padrejtë—ata ishin djemtë tanë, ishin ëndrrat tona, ishin e ardhmja që na u vodh me dhunë. Dhe ne, ne nuk mund ta harrojmë atë që u mohua me dhunë, nuk mund të heshtim për ata që u heshtën me forcë, nuk mund të lejojmë që emrat e tyre të fshihen si të mos kishin ekzistuar kurrë. Sepse ata jetojnë ende, në kujtimin e tokës që i priti me dhembje, në plagët e një populli që nuk harron, në thirrjen e lirisë që një ditë do të jetë përgjigjja për gjithë atë padrejtësi.
Dhe tani, çdo qytetar i gëzohet ushtrisë sonë të lavdishme, edhe pse emri i saj ka ndryshuar. Sepse emrat mund të shkruhen ndryshe, mund të formohen nga germa të tjera, mund të përshtaten sipas kohës dhe rrethanave, por shpirti i asaj që ishte dhe që mbetet, nuk mund të ndryshohet. Një lule nuk e humb aromën vetëm sepse dikush vendos t’a thërrasë ndryshe. Një mal nuk bëhet më i ulët vetëm sepse dikush përpiqet ta quajë kodër. Një lumë nuk ndalon së rrjedhuri vetëm sepse dikush përpiqet ta devijojë me fjalë.
Kështu është edhe ushtria jonë. Ajo lindi nga gjaku i atyre që nuk pranuan të heshtin, u rrit mes flakëve të një lufte të padrejtë, u formësua nga duart e djemve dhe vajzave që e deshën lirinë më shumë se jetën. Ajo u bë fryma e një populli që kërkonte të çlirohej nga robëria shekullore, u bë betimi i atyre që nuk pranuan të jenë hijet e një historie të shkelur. Dhe tani, edhe pse koha ecën, edhe pse realitetet e reja kërkojnë të ndryshojnë trajtat e saj, zemra e saj mbetet po e njëjta.
Nuk ka rëndësi nëse flamuri që valëvitet mbi të ka një tjetër emblemë, nëse uniformat janë qepur sipas një rregulli të ri, nëse radhët janë organizuar ndryshe nga dikur. Sepse në thelb, në thellësinë e qenies së saj, kjo është ende ajo ushtri që u ngrit nga hija e mohimit, që marshoi drejt lirisë me guximin e një populli të pamposhtur.
Një trëndafil mund të quhet me një emër tjetër, por aroma e tij mbetet po ajo—e njëjtë, dehëse, e fuqishme, e ngulitur në kujtesën e të gjithëve që e kanë nuhatur ndonjëherë. Po kështu, ushtria jonë mund të ketë një tjetër emër, por thelbi i saj nuk mund të ndryshohet nga germat. Ajo mbetet forca e një populli që dikur luftoi për të qenë zot i vetvetes, shpresa e atyre që nuk pranojnë të harrojnë, kujtimi i një sakrifice që nuk mund të zhbëhet nga asnjë ndryshim formal.
Dhe prandaj, çdo qytetar sot e sheh me krenari, e ndien me besim, e mbështet me shpirt. Sepse nuk është emri ai që i jep vlerë një ushtrie, por historia që ajo mbart, gjaku që e ushqeu, amaneti që e formësoi. Nuk është një tabelë e re që përcakton madhështinë e saj, por zëri i brezave që e ndërtuan me shpirtin dhe betimin e tyre. Nuk është një titull mbi letër që i jep lavdinë, por kujtimi i atyre që dhanë gjithçka për të dhe që sot, në heshtjen e gurëve të varreve të tyre, dëgjojnë se si populli i tyre nuk e ka harruar atë që u ngrit nga pluhuri dhe u bë dritë.
Emrat mund të ndryshojnë, por kujtesa mbetet. Dhe kujtesa jonë e di mirë se kjo ushtri, sado ta quajmë, mbetet e njëjta—ajo që u lind nga zemra e atyre që nuk u dorëzuan kurrë. Çdo shqiptar, po, çdo shqiptar, e ndien thellë në shpirt krenarinë për ecjen e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, sepse ajo nuk ishte thjesht një ushtri e armatosur, por një betim, një ëndërr e kahershme, një përgjigje ndaj padrejtësisë shekullore. Ishte ai zë që për dekada ishte shtypur, ai gjak që nuk ishte tharë kurrë, ajo britmë që nuk mund të heshtte më. Ishte dora e atij që nuk kishte asgjë, përveç vendosmërisë për të mos u gjunjëzuar. Ishte shpresa e një populli të mbetur peng i një kohe që nuk e pranonte lirinë e tij.
UÇK-ja nuk luftoi për një kufi mbi hartë, as për një trofe lufte. Luftoi për atë që është më e shenjtë se çdo pasuri, më e madhe se çdo pushtet—ajo luftoi për dinjitetin. Ajo u ngrit nga zemrat e njerëzve të thjeshtë, nga duart e atyre që nuk kishin njohur kurrë lirinë, por e kishin ndier peshën e robërisë në çdo frymëmarrje. Ajo u lind nga brenga e një populli që nuk kishte mundësi të vendoste për fatin e vet, që jetonte në hijen e pushtuesve, që për dekada duhej të mbyllte gojën dhe të ulte kokën. Por si mund të ulej koka kur toka që shtronte hapat e tyre nuk ishte më e sigurt? Si mund të heshtte gjuha kur dhimbja bëhej britmë në çdo skaj të dheut të tyre?
Lufta e saj nuk ishte një luftë për pushtim, por për mbijetesë. Nuk ishte një luftë për të marrë diçka që nuk i takonte, por për të ruajtur atë që ishte vetë esenca e qenies shqiptare. Dhe për këtë, ajo nuk u ndal para asnjë sfide, nuk u përkul para asnjë kërcënimi, nuk u shua nga asnjë forcë, sepse nuk kishte lindur nga ambiciet e njerëzve, por nga nevoja e një kombi për të qenë i lirë. Ishte amaneti i brezave që kishin parë shumë dhimbje dhe kishin mbajtur shumë plagë, por që nuk ishin mposhtur kurrë.
Me përkushtimin e saj, UÇK-ja mbrojti këtë vend, jo vetëm nga armët e pushtuesve, por edhe nga harresa, nga fshirja e identitetit, nga zhdukja e një historie të tërë që mund të ishte tretur në pluhurin e kohës. Çdo luftëtar i saj nuk ishte thjesht një njeri me armë në dorë, por një dëshmi e gjallë e asaj se shpresa nuk mund të vritet, se një popull nuk mund të zhduket nëse nuk dorëzohet vetë. Dhe ata nuk u dorëzuan, nuk u stepën, nuk u zmbrapsën, sepse ata nuk luftonin për veten e tyre, por për brezat që do të vinin, për fëmijët që do të jetonin në një tokë ku nuk do të ndiheshin më si të huaj.
Dhe tani, kur lufta është bërë histori, kur pushkët janë shuar dhe zërat nuk ushtojnë më në male, prapëseprapë, çdo shqiptar e ndien atë krenari që nuk shuhet, atë ndjenjë të shenjtë se diçka u fitua, diçka u mbrojt, diçka u sigurua përgjithmonë. Liria nuk ishte e dhuruar, nuk ishte një privilegj i marrë nga duart e të tjerëve, por ishte një e drejtë e fituar me gjak, me mund, me djersë dhe me betim. Dhe ky betim nuk harrohet, nuk ndryshket, nuk zbehet.
Sepse ky vend, ky vend i bekuar, nuk është thjesht një hapësirë e shënuar në një hartë. Ky vend është kujtesa e atyre që e ruajtën me jetë, është dheu i shenjtëruar nga ata që nuk u kthyen më, është fryma e lirë e atyre që nuk lanë veten të mbeteshin robër. Dhe sot, çdo shqiptar e ndien këtë, e mban këtë brenda vetes, e di se historia u shkrua me duart e atyre që nuk u frikësuan.
Mund të ndryshojnë kohët, mund të ndërrohen emrat, mund të ndryshojnë flamujt dhe simbolet, por diçka mbetet e njëjtë—ajo që dikur u fitua me gjak, nuk mund të mohohet. Dhe për sa kohë që kujtesa mbetet e gjallë, për sa kohë që ky popull di të kujtojë, të respektojë dhe të ndiejë me shpirt atë që është e tij, UÇK-ja do të mbetet gjithmonë në zemrën e çdo shqiptari, si një legjendë e gjallë, si një amanet i përjetshëm, si një flakë që nuk shuhet kurrë.
Djemtë e bijat tona—sa krenarë jemi kur i shohim me uniformën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës! Kur ata rreshtohen, me supet e drejta dhe sytë që shndrisin si drita e agimit, ne nuk shohim vetëm njerëz të veshur me rroba ushtarake; ne shohim një histori të tërë që marshon me ta, një ëndërr të lashtë që është bërë realitet. Uniforma e tyre nuk është thjesht një copë pëlhurë e qepur sipas rregullave të një ushtrie—ajo është vetë lëkura e një populli që për shekuj ka mbijetuar, ka duruar, ka shpresuar.
Kur i shohim të mbështjellë me atë flamur që valëvitet krenar mbi supet e tyre, ne shohim gjithë vuajtjen, sakrificën dhe qëndresën e brezave të kaluar. Ai flamur nuk është thjesht një simbol, nuk është vetëm një ngjyrë në erë—ai është fryma e të gjithë atyre që dhanë jetën pa e menduar dy herë, që shkelën mbi plagë dhe nuk u ndalën, që i ranë maleve, luginave dhe fushave duke mos kërkuar asgjë tjetër përveç lirisë. Çdo fije e tij është e endur me mundin e nënave që kanë qarë bijtë e tyre të rënë, me betimin e atyre që nuk u kthyen më, me shpirtin e një populli që nuk pranoi të mbetet në hije.
Dhe armatimi i tyre—ai nuk është vetëm një mjet force, nuk është thjesht një peshë mbi sup. Ai është kujtesa se liria nuk dhurohet, se ajo nuk vjen si një mëshirë nga të tjerët, por fitohet me guxim, me vendosmëri, me gatishmërinë për të mbrojtur atë që të takon. Ai është një simbol i betimit të tyre për ta ruajtur këtë tokë, këtë qiell, këtë fjalë dhe këtë jetë që shumë e dhanë për të mbrojtur. Sepse liria nuk është një dhuratë e përhershme—ajo duhet ruajtur, duhet mbrojtur, duhet trashëguar nga një brez në tjetrin, me të njëjtin përkushtim me të cilin u fitua.
Djemtë e bijat tona, me veshjen universale të një ushtrie që nuk është si të tjerat, nuk janë thjesht ushtarë në radhë—ata janë bijtë e këtij dheu, ata janë pasardhësit e historisë sonë, ata janë engjëjt e mbijetesës sonë. Uniforma që mbajnë mbi supe nuk është një maskë që fsheh fytyrat e tyre, por një mantel i shenjtë që i lidh me të kaluarën dhe të ardhmen. Ata nuk mbajnë thjesht një emblemë mbi gjoks, por një amanet të rëndë në zemër, një premtim të dhënë me heshtjen e tyre, një detyrë që nuk e matin me urdhrat, por me dashurinë për atdheun.
Dhe kështu, kur i shohim të rreshtuar, të gatshëm, të patundur, ne nuk shohim vetëm djem e vajza të armatosur—ne shohim vetë lirinë që ecën mes nesh. Ne shohim një betim të dhënë me gjak dhe shpirt, një krenari që nuk ka nevojë për fjalë, një histori që nuk mund të fshihet më kurrë. Ata janë dëshmia se ne nuk u përkulëm, se ne nuk u shuam, se ne mbetëm dhe do të mbetemi gjithmonë zotë të kësaj toke. Dhe për këtë, me dorën mbi zemër dhe me shpirtin e mbushur me krenari, themi: Po, jemi krenarë për djemtë e vajzat tona, për ata që mbajnë këtë uniformë, për ata që bartin këtë flamur, për ata që ruajnë këtë amanet!
Kush nuk e do ushtrinë e Kosovës, ai me siguri nuk e ndien rrahjen e këtij dheu në zemrën e tij. Ai nuk e kupton peshën e një historie të mbushur me sakrificë, nuk e ndien jehonën e hapave të atyre që ecën drejt lirisë duke mos e kthyer kokën pas, nuk e përjeton atë mall që një popull e ka pasur për të qenë zot i vetes. Sepse një komb që ka njohur robërinë, që ka ndjerë prangat në duar dhe zinxhirët mbi supet e tij, nuk mund ta mohojë rëndësinë e një ushtrie që e ruan atë liri të fituar me aq mund dhe gjak.
Dhe nëse dikush nuk e pranon këtë të vërtetë, nëse ai nuk e sheh ushtrinë e Kosovës si një kështjellë të sovranitetit tonë, atëherë nuk është nga ne, nuk është shqiptar, nuk e kupton vlerën e kësaj toke që është ujitur me lot e mund, me djersë e përkushtim. Sepse çfarë është një shtet pa ushtri? Një shtëpi pa prag, një kështjellë pa mure, një qiell pa horizont. Një vend që nuk mund të mbrohet është një vend që mund të zhduket nga harta e kohës, ashtu siç është përpjekur historia ta zhdukë shumë herë Kosovën, ta mbulojë me hije, ta shkelë me çizmet e pushtuesve.
Por Kosova nuk është një emër që mund të shlyhet. Kosova është një amanet që nuk mund të harrohet. Dhe për këtë amanet, ushtria nuk është vetëm një forcë, nuk është vetëm një radhitje ushtarësh, nuk është vetëm një simbol i pushtetit—ajo është siguria që ne nuk do të kthehemi më në të shkuarën, që nuk do të jetojmë më si hije në tokën tonë. Ajo është mburoja e paqes sonë, mbrojtësja e fëmijëve tanë, garancia që flamuri ynë do të valëvitet gjithmonë në këtë qiell që dikur e shikonte të përkulur.
Në paqe, ushtria nuk është vetëm për të luftuar—ajo është vetë themelet e qetësisë sonë. Ajo është kujdestarja e një mëngjesi të sigurt, e një të ardhmeje që ndërtohet pa frikë, e një kombi që mund të shohë përpara pa ankthin e rënies. Sepse paqja nuk është thjesht mungesa e luftës, por prania e sigurisë. Dhe pa ushtri, pa ata që rrinë gatitu për të mbrojtur këtë vend, pa ata që mbajnë një betim të shenjtë në zemër, ne nuk mund të themi se kemi paqe—ne do të kemi vetëm një qetësi të përkohshme, të rrezikuar nga çdo frymë e ligë që kërkon të na dobësojë.
Prandaj, ata që nuk e duan ushtrinë e Kosovës, ata që nuk e shohin vlerën e saj, ata që nuk e ndiejnë si një pjesë të qenies së këtij shteti, nuk mund të thonë se duan Kosovën. Sepse një atdhe pa ushtri është një ëndërr e pambrojtur, një liri e lëkundur, një shpresë që mund të zbehet me kalimin e kohës. Por ne, ne që e dimë çfarë do të thotë të jesh i privuar nga vetë mbrojtja jote, ne që e kemi parë se si historia i shkel ata që nuk mund ta ruajnë veten, ne nuk do ta lejojmë më këtë.
Ushtria e Kosovës nuk është një forcë mes të tjerave—ajo është vetë shpirti i një shteti që më në fund ka dalë nga hija dhe ecën me kokën lart. Dhe për sa kohë që ne e mbajmë gjallë këtë vetëdije, për sa kohë që ne e kuptojmë se pa ushtri nuk ka shtet, atëherë liria jonë do të jetë e mbrojtur, e sigurt, e përjetshme.
Sepse vetëm një popull që ka ndjerë në eshtrat e tij peshën e dhunës, që ka parë qiellin të errësohet nga flakët e luftës, që ka dëgjuar britmat e historisë së tij të shkelur dhe të përdhosur, vetëm ai e di sa e shtrenjtë është liria, sa e shenjtë është paqja dhe sa e domosdoshëm është një ushtri që e mbron atë.
Vetëm ata që kanë ecur zbathur mbi tokën e djegur nga pushtuesit, që kanë parë pragjet e shtëpive të tyre të shemben nën peshën e tankeve të huaja, që kanë dëgjuar zërin e nënave duke qarë bijtë që nuk u kthyen më, ata e dinë se një komb nuk mund të mbetet i lirë pa krahët që e mbrojnë, pa duart që e ruajnë, pa bijtë që qëndrojnë në pragun e tij si roje të shenjtë të së ardhmes.
Sepse historia nuk është vetëm një rrëfim në libra, nuk është vetëm një kapitull i kaluar që mund të harrohet. Historia është një plagë e hapur që nuk shërohet kurrë plotësisht, një zë që nuk hesht, një kujtim që jeton në çdo gur të kësaj toke, në çdo rrënjë të këtij dheu që është ujitur me gjak e dhimbje. Dhe një popull që e ka përjetuar dhimbjen nuk mund të lejojë që ajo të përsëritet. Një popull që është shkelur nuk mund të rrijë duarkryq kur liria e tij rrezikohet.
Vetëm ata që kanë përjetuar torturat dhe prangat, ata që kanë kaluar nëpër burgjet e padrejtësisë, ata që janë gjykuar pa faj dhe janë dënuar pa mëshirë, e kuptojnë se pa ushtri nuk ka paqe, se pa mbrojtje nuk ka liri të qëndrueshme. Sepse dhimbja e robërisë nuk është vetëm në trup, nuk është vetëm në duart e lidhura dhe në shenjat e kamxhikut mbi mish—ajo është në shpirt, në hijen e frikës që mbetet gjatë edhe pas largimit të pushtuesve.
Dhe vetëm ai popull që ka jetuar me frikën se nesër nuk do të jetë më, ai popull që ka parë fëmijët e tij të rriten nën kërcënimin e një armiku që nuk njeh mëshirë, ai popull që ka pritur me shekuj për të thënë se është zot i vetes, vetëm ai e di se ushtria nuk është një simbol force, por një siguri që historia nuk do të përsëritet. Vetëm ai popull e di se pa ushtri paqja është e brishtë, është një iluzion që mund të thyhet me një erë të vogël armiqësie, me një dorë që kërkon të pushtojë sërish.
Sepse ne e kemi parë se si pushtimi nuk vjen vetëm me tanke dhe armë—ai vjen me heshtjen e atyre që nuk kanë forcë të mbrohen, ai vjen me dorëzimin, me harresën, me iluzionin se e keqja nuk do të kthehet më. Por ne e dimë ndryshe. Ne e dimë se pa një ushtri që rri zgjuar, pa ata që mbajnë një betim të shenjtë për të mbrojtur këtë tokë, liria mund të jetë veç një ëndërr e përkohshme.
Dhe për këtë, një popull që ka kaluar përmes ferrit të okupimit nuk e sheh ushtrinë si një forcë pushtuese, nuk e sheh si një kërcënim për të tjerët, por si një mburojë të paqes, si një garanci për të ardhmen. Sepse ai popull nuk dëshiron të shohë kurrë fëmijët e tij të rriten mes luftës, nuk dëshiron të dëgjojë më zhurmën e plumbave mbi çatitë e shtëpive të tij, nuk dëshiron të ndiejë më frikën se do ta humbasë atë që me kaq shumë gjak e mund e ka fituar.
Prandaj, vetëm ai që e ka njohur dhunën e vërtetë mund të jetë ruajtës i vërtetë i paqes. Vetëm ai që ka kaluar nëpër rrugët e shkatërrimit mund të ndërtojë me vërtetësi një të ardhme të qetë. Vetëm ai që ka parë anën më të errët të historisë mund të luftojë me shpirt për të mos e lënë atë të rikthehet.
Dhe ne, ne jemi ai popull. Populli që e di çfarë do të thotë të jetosh pa siguri, të ecësh mbi një tokë që nuk të përket sepse dikush tjetër e ka marrë me forcë. Ne jemi ai popull që e di çfarë do të thotë të kërkosh paqen, por të mos ta gjesh askund. Dhe për këtë, ne jemi të denjë për ta pasur një ushtri që nuk lufton për pushtim, por për ta mbrojtur paqen si një pasuri të shtrenjtë, si një diell që nuk duhet të perëndojë më mbi ne.
Sepse ne, që kemi qenë viktimat e dhunës, e dimë më mirë se kushdo tjetër se çfarë vlerë ka liria. Dhe për këtë, nuk do të lejojmë kurrë që ajo të na ikë nga duart. Jo më. Jo kurrë më.
Ushtria jonë nuk është dhe kurrë nuk do të jetë një forcë agresore. Nuk u krijua për të pushtuar, as për të shkelur territore të huaja, as për të lënë pas vetes rrënoja dhe dhimbje. Nuk mori armët për të dëmtuar, as për të imponuar vullnetin e saj mbi të tjerët, sepse në themelet e saj nuk është gdhendur etja për dominim, por nevoja për mbrojtje.
Ne e dimë mirë çfarë do të thotë të jesh i pushtuar, të ecësh në dheun tënd si një i huaj, të shohësh flamuj të panjohur që valëviten mbi tokën tënde, të dëgjosh një gjuhë që nuk është e jotja të imponohet si e vetmja e lejueshme. Ne kemi përjetuar dhimbjen e të qenit të robëruar dhe, për këtë, nuk mund të bëhemi robërues. Ne kemi parë se si një armik i paftuar mund të shkatërrojë një popull, të fshijë nga faqja e dheut gjurmët e një kulture, të përpiqet të shuajë shpirtin e një kombi. Dhe pikërisht për këtë, ushtria jonë nuk do të jetë kurrë ajo që dikur na e hoqi lirinë.
Ushtria jonë është bijë e lirisë, jo e tiranisë. Ajo nuk do të njolloset me emrin e një force që sundon, por do të nderohet si mburoja që ruan. Nuk është një grusht i ngritur për të goditur, por një krah i shtrirë për të mbrojtur. Nuk është një kërcënim që sillet mbi të tjerët, por një premtim qëndrese për ata që e duan paqen.
Sepse një ushtri e vërtetë nuk është thjesht një grumbull ushtarësh në uniformë, as vetëm një arsenal armësh dhe strategjish lufte. Një ushtri e vërtetë është një përgjegjësi, një betim, një garanci për atë që është më e shenjta—siguria dhe liria e një kombi. Një ushtri nuk duhet të jetë një makinë lufte që kërkon të zgjerojë kufijtë, por një kështjellë e palëkundur që ruan atë që i takon.
Dhe për këtë, ushtria jonë nuk do të jetë kurrë agresore, por liridashëse. Ajo do të qëndrojë në gatishmëri, jo për të përhapur luftë, por për ta ndalur atë para se të nisë. Do të marshojë, jo për të pushtuar, por për të garantuar që askush tjetër të mos guxojë të cenojë paqen. Do të qëndrojë e fortë, jo për të treguar forcën e saj mbi të tjerët, por për të siguruar se kjo forcë nuk do të nevojitet kurrë për gjë tjetër përveç mbrojtjes.
Ne nuk besojmë te sundimi, te dhuna e pakuptimtë, te përulja e të tjerëve. Ne besojmë te drejtësia, te barazia, te e drejta për të jetuar pa frikë. Ushtria jonë është ndërtuar mbi këto parime—ajo është gardiania e rendit dhe e sigurisë, mbrojtësja e qetësisë së një kombi që ka njohur shumë trazira për të mos vlerësuar qetësinë.
Ajo do të jetë aty ku paqja është e rrezikuar, aty ku një dorë e fshehtë kërkon të prishë atë që është ndërtuar, aty ku një hije lufte kërcënon të errësojë dritën e një dite të lirë.
Do të jetë atje për të garantuar që brezat që vijnë të mos përjetojnë atë që brezat e shkuar e përjetuan. Do të jetë atje për të siguruar që fëmijët tanë të mos rriten me frikën e një të nesërmeje të pasigurt.
Në çdo kohë, në çdo orë, në çdo vend ku kërkohet paqe dhe drejtësi, ushtria jonë do të qëndrojë si një mur i pathyeshëm për të mbrojtur, por kurrë për të shkatërruar. Ajo nuk do të bëhet kurrë një forcë errësire, sepse është ndërtuar mbi dritën e së drejtës. Nuk do të jetë kurrë një forcë sunduese, sepse është ngritur mbi shpatullat e atyre që luftuan për të mos u sunduar më.
Dhe kështu, me zemrën e një kombi që e di se çfarë është dhimbja, por që ka zgjedhur të mos e shkaktojë atë te të tjerët, ushtria jonë do të jetë gjithmonë aty. Jo si një kërcënim, jo si një forcë pushtimi, por si një premtim i palëkundur se kjo tokë do të mbetet e lirë, ky flamur do të valëvitet krenar dhe kjo paqe do të ruhet me çdo çmim.
Sepse ne nuk e duam luftën—ne e duam lirinë. Dhe për këtë, ushtria jonë është dhe do të mbetet rojtare e saj, mbrojtëse e së ardhmes, flamurtare e një paqeje që nuk do të thyhet më kurrë.
Ta ruajmë dhe ta duam këtë ushtri, sepse ajo nuk është thjesht një radhitje ushtarësh në uniformë, as vetëm një institucion i shtetit. Ajo është shpirti i mbrojtjes sonë, është përkushtimi i atyre që nuk pranojnë të shohin këtë vend të pambrojtur, është betimi i atyre që zgjedhin ta mbajnë këtë tokë të sigurt, që zgjedhin të jenë krahët e lirisë sonë, muret e mbrojtjes sonë, garantët e të ardhmes sonë.
Nuk mjafton që një komb të ketë vetëm kufijtë e tij të përcaktuar në letra, as të ketë një flamur që valëvitet në erë. Një shtet që nuk ka ushtri është si një shtëpi pa derë, si një qytet pa roje, si një anije që lundron në det pa busull. Pa ushtri, shteti është një iluzion, një hapësirë e brishtë që mund të thyhet nga çdo erë që fryn më fort. Dhe historia na ka mësuar se ne nuk mund të jetojmë në iluzione, se nuk mund të jemi të qetë duke menduar se paqja është e përhershme nëse nuk e ruajmë atë me përgjegjësi, me përkushtim, me gatishmëri.
Prandaj, të angazhohemi që kjo ushtri të jetë dinjitoze, sepse nuk është thjesht e jona, por është pasqyrimi i vlerave tona, është dëshmia e forcës sonë, është vula e shtetësisë sonë. Një ushtri e fortë nuk matet vetëm me armët që ka, por me nderin e saj, me disiplinën, me përkushtimin e atyre që e mbajnë gjallë. Dhe për këtë, çdo shqiptar duhet ta ndiejë si detyrë të japë kontributin e tij, qoftë duke e respektuar, duke e përkrahur, duke u siguruar që asnjë sakrificë e bërë për këtë ushtri të mos shkojë dëm.
Sepse në radhët e saj nuk janë veçse bijtë dhe bijat tona më të devotshme, ata që nuk zgjodhën një rrugë të lehtë, por një rrugë betimi, përgjegjësie dhe përkushtimi. Ata që mbajnë uniformën me krenari, jo për t’u dukur, por sepse e dinë që mbi supe nuk mbajnë vetëm një stof ushtarak, por gjithë peshën e një kombi që ka kaluar nëpër stuhi dhe ka dalë fitimtar. Ata që qëndrojnë në vijën e parë, jo sepse duan të tregojnë forcën e tyre, por sepse e dinë se nëse ata nuk qëndrojnë, atëherë e gjithë siguria jonë mund të lëkundet.
Dhe si mund të quhet një shtet i plotë, një shtet i vërtetë, nëse nuk ka një ushtri që e mbron? Si mund të thuhet se ky vend është i sigurt, nëse nuk ka bij e bija që zgjedhin të jenë gardianët e tij? Historia ka treguar se ata që nuk janë të gatshëm ta mbrojnë atdheun e tyre, një ditë mund të mos kenë më një atdhe për të mbrojtur. Dhe ne e kemi provuar se çfarë do të thotë të jesh i pambrojtur, të mos kesh një forcë që të mbron, të mos kesh një ushtri që të garanton të drejtën të jesh zot në tokën tënde.
Ndaj, le ta ruajmë këtë ushtri si një pasuri të shenjtë, si një flamur që nuk duhet të njolloset, si një kështjellë që nuk duhet të rrënohet. Le ta duam atë me të njëjtën dashuri siç duam tokën tonë, gjuhën tonë, historinë tonë. Sepse ajo është më shumë se një institucion—ajo është një amanet. Një amanet i të rënëve që nuk u kthyen, një amanet i brezave që luftuan që ne të jemi këtu sot, një amanet që ne duhet ta përcjellim me përkushtim te ata që do të vijnë pas nesh.
Dhe kur ta shohim ushtrinë tonë të rreshtuar, kur t’i shohim ushtarët tanë duke marshuar me kokën lart, kur t’i shohim bijtë dhe bijat tona me uniformën që i lidh me këtë tokë, le të ndihemi krenarë, jo vetëm për ta, por edhe për veten tonë, që jemi pjesë e një kombi që ka kuptuar se liria nuk ruhet me fjalë, por me veprim, me betim, me gatishmëri për ta mbrojtur atë deri në fund.
Sepse një shtet pa ushtri nuk është shtet—është veç një ëndërr e pambrojtur.
Dhe ne nuk jemi një komb që jeton në ëndrra, por një komb që ka zgjedhur ta mbrojë realitetin e tij me të gjithë forcën e shpirtit dhe betimit të tij.
Lavdi Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, asaj që lindi nga dhembja, nga padrejtësia, nga robëria e një populli që për shekuj rënkoi nën zgjedhë, por kurrë nuk u dorëzua. Lavdi asaj që u ngrit nga pluhuri i historisë, nga hiri i shuar i shpresave të vrara, nga duart e atyre që nuk kishin asgjë përveç guximit dhe betimit se liria nuk mund të mohohet pafundësisht.
Ajo nuk ishte një ushtri e zakonshme, e ndërtuar në zyrat e politikës apo mbi strategji të ftohta. Ajo ishte një shpërthim i shpirtit të një kombi të plagosur, një britmë e atyre që për dekada u detyruan të heshtin, një revoltë e një populli që nuk kishte më çfarë të humbte, përveç zinxhirëve. Ishte një dritë në errësirën e gjatë të mohimit, një zjarr i ndezur në thellësitë e një shpirti kolektiv që priste çastin për të çliruar vetveten.
UÇK-ja nuk marshoi mbi territore të huaja, nuk kërkoi asgjë që nuk ishte e saj, nuk ngriti armën për të pushtuar, por për të mbrojtur atë që i takonte. Nuk ishte ushtri e etur për pushtet, por forcë e lindur nga dashuria për atdhe. Nuk ishte vegël e një doktrine, por një amanet që kaloi nga brezi në brez, derisa erdhi dita që duhej përmbushur. Dhe ajo ditë erdhi.
Sot, ne e kujtojmë jo vetëm si një forcë ushtarake, por si vetë zemrën e lirisë sonë. Sepse pa të, ky shtet nuk do të ishte, ky flamur nuk do të valëvitej, ky emër nuk do të shkruhej në hartën e botës. Sepse pa të, rrënjët tona do të ishin shkulur, toka jonë do të ishte grabitur, identiteti ynë do të ishte përjetësisht i shtypur. Ajo nuk ishte thjesht një luftë për territor, por një luftë për të drejtën për të ekzistuar.
Sepse Ushtria Çlirimtare e Kosovës nuk është një replikë e së shkuarës, një kapitull i mbyllur, një kujtim që venitet me kohën. Ajo është në çdo ushtar që sot rri gatitu për të mbrojtur këtë dhe. Ajo është në çdo flamur që valëvitet krenar mbi institucionet tona. Ajo është në çdo fëmijë që rritet i lirë, pa frikën e një nate të errët pa mëngjes.
Ne nuk e kujtojmë UÇK-në vetëm në përvjetorë dhe fjalime, por e mbajmë gjallë në çdo frymë të lirisë sonë, në çdo hap që hedhim mbi një tokë që më në fund është e jona. Dhe për këtë, ajo nuk mund të harrohet, nuk mund të tjetërsohet, nuk mund të zvogëlohet nga askush. Sepse ajo nuk është vetëm një pjesë e historisë—ajo është themelet e shtetit, gjaku që e ushqen, kujtesa që e mban të fortë.
Dhe për sa kohë që Kosova do të jetë shtet, për sa kohë që ky popull do të jetojë krenar në dheun e tij, për sa kohë që liria do të mbrohet me përkushtim, Ushtria Çlirimtare e Kosovës do të mbetet e gjallë. Sepse ajo është vetë Kosova.