Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Në çastin e mbarimit të substancës jetësore, gjithçka u kthye në një terr të zi. Joakimofisi nuk shihte më. E kuptonte se nuk po ëndërronte, apo, si duket, me mbarimin e jetës kishte filluar ëndrra tjetër. Nuk bënte dot kurrfarë lëvizje. E merrte me mend se është futur në varrin e ngushtë, të punuar me dru bungu, të cilin, në guvën e gurit e kishte sajuar vet. Nuk merrte frymë, por indet e mbamendjes të regjistruara në tru, ende i jepnin sinjale. Ndodhej në një gjendje të çuditshme të një agonie, jo edhe aq të trishtueshme. Nuk ndiente kurrfarë dhembjesh. Nuk mund të fliste. Nuk merrte dot ajër. Nuk kishte më nevoja jetësore. Nga çasti në çast priste kur të shuheshin edhe qelizat e fundit trunore. I dukej se diçka përbrenda asaj tërësie trunore, që ishte ndërruar, do të humbiste përgjithmonë, mbase edhe ndijimin e fundit. Ashtu duhej të ndodhte, meqë konsideronte se kishte vdekur. Por, a ishte i sigurt se kishte vdekur përderisa, diçka nga ajo që kishte konsideruar si pjesë të jetës, ende nuk kishte mbaruar. Apo ndoshta do të shuheshin të gjitha qelizat trunore, dalëngadalë, dhe do të përfundonte edhe deliri i fundit, fija e fundit që e lidhte me botën e deridjeshme, ku sipas llogarive të kohës njerëzore, kishte jetuar tetëdhjetë e tetë vjet. Dhe krejt ajo jetë e gjatë kishte mbaruar në rrethana, që tanimë nuk i kujtoheshin. E merrte me mend se ishte në guvën varrit, të cilën e kishte sajuar vetë… Nuk i vinte keq se ishte ndarë nga jeta, sepse konsideronte se kishte jetuar mjaft. Nuk kishte lënguar dhe nuk iu kishte shkaktuar shumë shqetësime të gjallëve, trashëgimtarëve, meqë kishte ikur nga shtëpia dhe kishte marrë tinëz një sasi të palejueshme të barit të përjetësisë. Gjithçka ishte realizuar sipas planifikimit që kishte bërë shumë kohë më parë.
Ndërkohë Joakimofisi heton se indet trunore po i mpiheshin, por nuk ndiente kurrfarë dhembjeje. Diçka po ndodhte dhe nuk ishte më në fuqinë e tij të bënte as ndërrimin më të vogël. Ende kishte aftësi të mendonte se nuk ishte shuar i tëri. Gjithkah shtrihej terri i pafund, por nga hija e rëndë e territ dukej sikur diku larg, tepër larg, kishte hetuar një sfond të hirtë. Sfondi edhe pse ngadalë fillonte të shtrihej mbi terrin. Larg në thellësi të sfondit vërente njëlloj mjegullie të çuditshme, që dukej si lëndë e kombinuar me të gjitha ngjyrat. Priste të ndodhte diçka magjike, apo ndoshta, atje-tutje, ishte masa e asaj bote pafund, e atij koloriti magjeps, që mund të ishte vendi ku pushonin shpirtrat. Dalëngadalë i dukej se po lirohej nga varri dhe nga terri. Nuk kishte më peshë, nuk shihte asnjë përmasë të shtatit. Nuk kishte më as duar, as këmbë, as trup, as kokë, as vesh për të dëgjuar, por megjithatë shihte në mënyrë virtuale dhe mendonte. Aq kishte mbetur nga shpirti, që nuk vdiste. Edhe pse besimi i tij gjatë tërë jetës kishte qenë i luhatur, sikur po bindej se një qelizë e vetme e tërë asaj mase gjallese, ose vdiste e fundit, ose pësonte metamorfozë, përmbajtjen e së cilës ende nuk e kuptonte. Papritmas ndjeu një shtrëngim, që nuk shkaktonte ndonjë dhembje. Një forcë, të cilën nuk e shihte, as e kuptonte, po i depërtonte në qenie, nga jashtë. Diçka e pakuptueshme po ndodhte me atë pak lëndë që kishte mbetur nga qenia e tij. Sfondi me ngjyra po lëvizte drejt boshtit të vet, duke lëshuar rreze flakëruese që sa vinin e dendësoheshin. Sa do që ishte ende larg e kuptonte se, sikur nga çasti në çast, një forcë e pakuptueshme dhe jo gjithaq e hetueshme e shtynte drejt atij kaleidoskopi të ngjyrave magjepse.
Ekzistonte vetëm drita vezulluese dhe kontakti përmes një forme të çuditshme të shqisës së të parit. E dinte se nuk kishte sy, por shihte, ashtu sikur sheh njeriu në ëndërr, symbyllur.
Nuk kishte as gojë, as hundë as veshë, asnjë shqisë të prekshme materiale, por të gjitha format e reja që i zbuloheshin, sikur i kuptonte. Ndodhej në një gjendje që as mund të ankohej, as mund të qeshte, as të qante. Nuk kishte fare ndjesi apo motive të tilla. Krejt ajo që ende nuk kishte vdekur, apo që po bëhej gati të transformohej në diçka tjetër, po zgjaste pa mbarim. Vetëm një fije jete e pa tretshme kishte ngelur në qenien e tij. Mbase do të shuhej edhe ajo pjesë e delirit, e cila mund të kishte qenë pasojë e sasisë së barit qetësues, që kishte marrë pak orë para se të vdiste.
Drita vezulluese sa vinte e zgjerohej në përmasa gjigante. Iu kujtua se në çastin e fundit të jetës kishte pëshpëritur fjalën ATON.
O Aton jetëdhënës,
Krijues i farës së shtimit,
Që i jep ngrohtësi jetës,
Ti, Rrezaton, shkëlqen,
Aq larg shkon dhe kthehesh,
Në mijëra trajta të mahnitshme,
Dhe gjithmonë
Një mbetesh. Kështu përafërsisht kishte këlthitur faraoni Ekhnaton, në kohën e tij. Mbase ishte diku në mbretërinë e Hyjit Aton. Gjithësia të cilën e vërente tanimë ndodhej jashtë të gjitha përmasave. Nuk ekzistonte orientimi para-prapa, djathtas-majtas, poshtë-lartë. Gjithçka ishte shkrirë në një sfond të ngjyrave pa kufi, që lëviznin si llavë e gjallë vullkanike. I dukej sikur ishte momenti vendimtar ose i përplasjes në atë llavë, ose momenti kur llava do ta përpinte edhe atë thermi, aq sa i kishte mbetur nga qenia e tij.
Koloriti magjeps e tërhiqte sikur drita vezulluese që e tërheq fluturën. Nuk kishte as fuqi, as ide, as forcë për të bërë më të voglin ndryshim. Ndodhej në një botë tjetër, të cilën nuk e kishte menduar, as e kishte fantazuar për së gjalli. Nuk ishte në ferr, as në parajsë. Nuk ishte as në purgator, të tillë sikur e kishte përshkruar Dante. Nuk ishte fare në botën ndiesore. Ishte vetëm një grimcë, një thermi, aq e imët, sa nuk do të shihej dot me syrin e njeriut, por kishte aftësi për të parë tërë një rrezullim vullkanik të ngjyrave që lëviznin.
Kontaktin me mbarimin e jetës Jokaimofisi e kishte menduar në dy mënyra. Me ringjallje, si besimtar, dhe me shpërbërje totale të substancës jetësore, si ateist. Nëse tani ishte mbarimi ai nuk ishte as ringjallje as dekompozim fatal. Diçka si vazhdim i një forme krejtësisht të veçantë të gjallimit po mbretëronte, por nuk ishte i sigurt sesa do të zgjaste ajo gjendje. Kujtesa dhe pamja, ishin të vetmet kompontente joorganike që nuk po shuheshin. Pamja ishte sikur e njeriut të verbër, nuk sheh gjë, por sjellë në kujtese imazh nga koha kur ka parë. Të dyja këto forma të jetës nuk kishin mbaruar. Ato po ndesheshin me një botë jashtëtokësore, ku nuk ekzistonin dimensionet reale të jetës, të tilla sikur ishin në tokë. Nuk ndiente kurrfarë peshe, as kurrfarë motivi të jetës trupore. Gjithçka ishte ngurtësuar në vezullim ngjyrash, pa kufi, që zhvilloheshin në të gjitha trajtat.
Krejt ajo që i kujtohej nga çasti, kur gjithçka kishte qenë e mbuluar me terr, ishte paraqitja në fillim e masës së hirtë. Diçka pra kishte ndodhur. Por tani kishte ngelur në pikën e stagnimit. Asgjë më nuk po ndryshonte. Ishte vetëm një spektator i imët, pa formë, mbase në mesin e bilionë qenieve të tilla, me të cilat nuk po kontaktonte. Krejt masa që shihej ishte një tërësi organike vezulluese e grimcave. Mbase qe kthyer në gjendjen paraprake, në një grimcë tejet të imët, e cila po gjallonte në një formë të pakuptueshme.
Jeta, nëse mund të quhej e tillë, apo trajta tjetër e jetës, ishte kufizuar vetëm në tri komponente: kujtesë, operim mendor dhe dritë. Kujtesa për të kaluarën, për trashëgimtarët, për botën që ende gjallonte diku larg, por nuk kishte më kurrfarë vlere, meqë nuk kishte motiv dhembjeje, motiv malli, nuk kishte asnjë pasion apo instinkt nga ato që i kanë njerëzit, apo gjallesat e tjera. Ndodhej në një botë ku lëvizja ishte qëllim në vetvete, dhe ku tërë pa skajshmëria përbëhej nga vezullima flakëruese e ngjyrave. Nuk kishte as ujë, as ajër, as zjarr, asgjë lëndore, asgjë fizike, asgjë tokësore. Ishte ngurtësuar, por kishte mbetur një formë antidialektike, antimekanike e jetës. Ishte jeta tjetër pa lëvizje në kuptimin e fjalës, e cila kuptohej nga bërthama e fundit e fuqisë së intelektit. Mbase kishte mbetur pak nga ajo që njerëzit e quajnë, acid-dezoksiribo-nukleik, diçka identifikuese nga qenia që nuk zhdukej, nuk tretej, sa do që mund të ishte grimcuar me bilionë herë, ajo pjesë enigmatike mbetej si bërthamë e padukshme. Vetëm aq kishte mbetur, si dhe kujtesa se dikur kishte qenë qenie, e quajtur njerëzore, për dallim nga qeniet shtazore, e qeniet e tjera.
Nuk ishte më as i ri as plak. Nuk kishte më koncept për kohën, moshën, hapësirën. Nuk ndiente ftohtë; as nxehtë. Gjithçka kishte ndërruar dhe gjithçka iu kishte nënshtruar një bote tjetër, krejtësisht tjetër, pa formë, pa motive, pa ndjenja, pa cak.
Në kohën derisa ishte gjallë, e sidomos në vitet e fundit të pleqërisë, kishte menduar për tretjen dhe botën tjetër. Po kurrë nuk kishte menduar për një formë të tillë të ngurtësimit në një sistem krejtësisht statik, ku vlenin vetëm tri segmente jetësore, apo tri segmente nga e kaluara jetësore, mendimi, kujtesa dhe shikimi. Ato ishin tërësia ekzistenciale e universit të ri.
Asgjë nuk po ndërronte. Nuk vërente ndryshim as në lëvizjet e njëtrajtshme vezulluese të tërë spektrit në mjegullnajën e dendur të koloritit magjeps. Nuk ishte ndonjë dehje, ndonjë ekstazë deliriumi.
Ishte një sfond i pashpjegueshëm, në të cilin nuk mund të hynte, nuk mund të bënte asnjë milimetër tutje, sepse nuk kishte pozicion, nuk saktësonte dot se cili ishte, se a kishte qenie të tilla përreth, se sa kohë do të zgjaste gjendja e tillë stagnuese. Në dukje dhe në krahasim me jetën paraprake, ai ndodhej në një kurth kaotik nga ku nuk kishte dalje, por qe ndeshur në një pakuptimësi të vijueshme, të njëtrajtshme që shtrihej deri në pafundësi të absurditetit.
Tanimë ishte kthyer në një imtësi që nuk e vërente dot vetveten, nuk shihte asnjë pjesë të vetvetes, por nga krejt qenia trupore ishte liruar një bërthamë me tri komponente të frymës, kujtesë, mendim, operim logjik. Nuk ishte më as formë as trajtë njeriu, por kishte ngelur fryma. Nuk arrinte të lëvizte as edhe në milimetër, por vërente tërë një universum koloritesh që lëviznin në trajtat më magjepse të mundshme. Lëvizja e jashtme tanimë ishte kryesorja. Ai kishte stagnuar dhe s` bënte dot asnjë hap. Kishte ndaluar koha, ashtu sikur në momentin e fotografimit. Kishte ndaluar në kohë sa i përket lëvizjes, por baza esenciale e të menduarit dhe e kujtesës bënin vend diku. Iu kujtua në çast drita fosforeshente e xixëllonjës. Ajo vazhdonte të jepte sinjale drite edhe nëse hiqej një pjesë nga tërësia. Nga një xixëllonjë e tillë mund të ndërtohej tërë një univers, po të copëtohej në bilionë herë. Nga jeta e tij mbase kishte mbetur vetëm aq sa një bilion i sasisë së pjesës fosforeshente të xixëllonjës.
Në stagnimin e tillë të lëvizjes së përgjithshme gjallonte kombinatorika e operimit mendor. Ajo nuk kishte pësuar asnjë shkëputje. Një formë e saj, e re, në rrethana krejtësisht të reja, lidhte disa fije të së kaluarës, e cila po zbehej me shpejtësi. Ishte ajo jeta tjetër, ose antijeta ku gjithçka qe përmbledhur në një botë ngjyrash vezulluese, që shuheshin dhe rishfaqeshin në trajtat ndër më mahnitëset. Ishte e vetmja formë lëvizëse e universit të ri, e cila sikur shfaqej në një totalitet të pakuptueshëm, që dallonte diametralisht me jetën në tokë. Përderisa qenia e tij e imët kishte stagnuar në një vend, Universi ndodhej në lëvizjen e vet të përhershme. Nuk e kuptonte dot se ç’ kishte në atë tërësi mahnitëse të koloritit aq të begatshëm dhe të lëvizjeve aq të hyjnishme. Megjithatë diçka kishte filluar të kuptonte. Nuk e shihte më vetveten, por ndiente se ishte ai që kishte ndërruar jetë, dhe jeta e re kishte filluar në rrethana të tjera, mbase joorganike, ose të një trajte, të cilën ai nuk e kuptonte dot. Jetë joorganike, stagnuese, hije jete… Diçka të cilën nuk e merrnin me mend njerëzit që jetojnë në planetin, tokë. Por nuk ishte as jetë e përtejme, sikur shkruante në librat e shenjtë të njerëzimit. Ishte krejtësisht diçka tjetër, një botë tjetër, një jetë tjetër në rrethana, të cilat nuk mund t`i paramendonte asnjë qenie para se të ndodhej në një gjendje të tillë.
Ku ishin të tjerët? Ai nuk shihte as mund të identifikonte asgjë jetësore, përveç asaj lëvizjeje të përhershme të bilionë trajtave. Mbase atje ishte vendi i shpirtrave. Ndoshta ai duhej të kalonte një kohë derisa të përgatitej për të depërtuar në lëvizjen e madhe. Mund të ishte njëlloj vendpushimi i shpirtrave, apo një periudhë konservimi. Nuk kishte më ide, se, sa kohë kishte kaluar nga çasti kur kishte ndërruar jetë. Ai tanimë kishte humbur fuqinë llogaritëse. Nuk kishte më as ditë, as natë, as stinë viti, as oscilime temperaturash. Gjithçka ishte ngurtësuar në një pikë stagnimi, përpara një botë çuditërisht vezulluese dhe çuditërisht të lëvizshme, e cila shtrihej në tërë universin…
Jeta tjetër mbështetej në principe të tjera, të cilat po ashtu ishin kaotike dhe krejtësisht të pakuptueshme. Nuk ekzistonte më kufiri deri ku mund të shtrihej koha apo hapësira. Këto dy kategori themelore të jetës së gjallesave në tokë, tanimë nuk ekzistonin, ose ekzistonin në përmasa dhe kuptime të tjera, të cilat ai nuk i kuptonte. Krejt ekzistenca ishte në një lëvizje që nuk kuptohej me ligjet mekanike. Nuk kishte mbështetje në një vend të caktuar, as trajtë të caktuar trupore. E kuptonte veten si një thermi të padukshme, e cila për ambientin e ri, me të cilin kishte kontaktuar, ishte një diçka krejtësisht e imët, aq e imët sa nuk e merrte dot me mend. Kurrë nuk kishte menduar se mund të ballafaqohej me një realitet të tillë pas vdekjes. Madje nuk ishte fare i sigurt nëse jetonte organikisht. Ishte shuar forma, trajta, pesha, por kishte mbetur vetëm motorika e të menduarit. Kishte mbetur ajo që quhej frymë hyjnore, në kuptimin idealist të fjalës.
Shikonte njëtrajtshmërinë e pafund të bilionë trajtave dhe nuk kuptonte dot, ku ishte dhe a ishte pjesë e asaj tërësie edhe ajo që kishte mbetur nga qenia e tij frymore. Gjithçka i dukej absurde, mirëpo edhe kuptimi për absurditetin tanimë kishte ndërruar. Ishte, do të thotë, ekzistonte, në një formë apo trajtë të caktuar, në një formë specifike ku shihte tërësinë por jo vetveten. Mbase ishte shndërruar në lëndë synore, pamore. Vetëm syri sheh gjithçka por jo vetveten. Vetëm drita nuk ka hije.
Në kohën kur kishte jetuar në mesin e të gjallëve kishte fituar dhuntinë e parashikimit. Ëndrrat i paralajmëronin me saktësi ngjarjet që lidheshin me jetën e tij, por edhe me jetën e përgjithshme. Kishte ndërtuar një sistem të mbamendjes përmes shënimit të ëndrrave, të cilat i dekodonte me lehtësi së saje të simbolikës së paracaktuar.
Dhuntinë e lindur të parashikimit e kishte fituar me rastin e goditjes që kishte pësuar nga reja. Në moshën nëntëvjeçare, së bashku me gjyshin, Emianofis, ndodhej në një maje mali duke gjurmuar bagëtinë që kishte humbur në bjeshkë. Kishte filluar të binte një rrebesh shiu i verës përcjellë me vetëtima flakëruese. Në moment një dritë e thekshme, vezulluese, i kishte përshkuar tërë qenien. Ishte përshkuar nga një sasi e konsiderueshme e energjisë, e cila e kishte depërtuar tejpërtej. Fuqia e zbrazjes sporadike e vetëtimës e kishte gjuajtur disa hapa larg. Gjyshi kishte përmendur fjalën, “Eljahelohim”, dhe në moment kishte hetuar se si një energji e çuditshme, ia kishte kapluar tërë shtatin, tërë qenien. Gjyshi e merr para duarsh, duke menduar se e kishte prekur reja, dhe, së bashku me të niset në drejtim të Gurit të Madh, për t` u strehuar nga kokrrat e mëdha të breshrit. Reja nuk i kishte lënë pasoja, por ia kishte cytur vegimin. Gjyshi e kishte porositur që askujt të mos i tregonte se e kishte goditur reja, meqë kishte shpëtuar. Kishte fituar një sasi energjie të çuditshme, të cilën nuk e shpjegonte dot. Mirëpo për një javë rresht e kishte humbur gjumin. Vetëm dy-tri orë flinte. Madje nuk dinte nëse flinte, apo ishte në gjendje deliri.
Prej kohës kur e kishte goditur reja, apo kur një fuqi e panjohur e kishte shpërlarë nga energjia negative, sikur kishte menduar më vonë në moshën e pleqërisë, ai ndihej në një ritëm tjetër të jetës. Në ëndërr parashihte gjëra që do të ndodhnin, por kurrë nuk i kishte treguar askujt. ( Anonimusi anonim)
